Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

BAAC bv Aanvullend Archeologisch Onderzoek Enschede, Usseler es
(19%) prominent aanwezig. Daarnaast komt nog tefriet, lydiet, porfier, graniet, kwartsiet,
conglomeratische zandsteen, kwartsitische zandsteen en schist voor.
Op de stenen zijn geen roet- of brandsporen aangetroffen. Waarschijnlijk gaat het hierbij dus
niet om kookstenen. De mogelijkheid dat deze stenen bedoeld zijn om te dienen als
magering in de pottenbakkers klei is niet waarschijnlijk, omdat hiervoor graniet het meest
geschikt is. Graniet is makkelijk te vergruizen als het eenmaal verhit is geweest. Bij een
andere hardere steensoort met een fijnere structuur is dit veel lastiger. 13
Waarvoor deze stenen dan wel gediend of bedoeld zijn geweest is vooralsnog niet duidelijk.
Het tefriet is ongetwijfeld een restant van een maalsteen.
Een andere vondstcategorie aangetroffen in de vulling is metaalslak, waaronder zich een
groot fragment van een zogenaamde kuilovenslak (ongeveer 6 kilo) bevindt. Deze
metaalslak is nog grotendeels intact.
De overige slakken (1,3 kilo) bestaan ook bijna allemaal uit fragmenten kuilovenslak.
Eén fragment echter lijkt een herverhittingsslak te zijn.
De slakken bevonden zich voornamelijk bovenin de vulling.
Kuilovenslakken en herverhittingsslakken zijn een afvalproduct uit de eerste twee fases van
metaal productie. 14
Slakken uit de derde en laatste fase van de ijzerproductie, smeedslakken, zijn niet
aangetroffen.
Belangrijk om te vermelden is dat er bij de aanleg van het vlak geen metaalslakken zijn
aangetroffen. Deze zijn alle afkomstig uit de bovenzijde van de vulling van de hutkom.
Ook bovenuit de vulling van de waterput is een kuilovenslak geborgen.
Mogelijk hebben in de buurt van de hutkom en waterput één of meerdere kuilovens gestaan.
Zeker is dat er op dit erf (nederzetting) ijzerproductie heeft plaats gevonden.
Datering:
Het zorgvuldig afgewerkte oppervlak, de veelvuldige en uitbundige versiering, de Uslar
vormen en de organisch gemagerde scherven wijzen alle op een datering in de Romeinse
tijd.
Het regelmatig voorkomen van wandversiering, en de grote variatie hierin is kenmerkend
voor de 2 e en 3 e eeuw AD. het wijst in ieder geval op een datering ná 100 AD. Het
percentage wandversiering en de variatie hierin ligt in de 1 e eeuw in Overijssel veel lager.
Het voorkomen van kommen van vorm Uslar I, met scherpe wandknik, korte schouder en
randlip, en het vrijwel ontbreken van vorm Uslar II (met lange verticale hals), wijst in ieder
geval op een datering tussen 50 en 200 AD. 15
De versiering met cannelures komt niet voor op kommen van het type Uslar I, maar wel op
kommen van vorm Uslar II. Vorm Uslar II word op z’n vroegst gedateerd vanaf de tweede
helft van de 2 e eeuw AD.
Het voorkomen van vooral één- en tweeledige vormen, en het ontbreken van twee- of
drieledige vormen met vinger- of nagelindrukken op of tegen de rand of op de grootse
buikomvang, wijst op een datering vóór de 3 e eeuw. 16
Het complex is aan de hand van deze conclusies goed te dateren in de 2 e eeuw AD.
Het fragment met de versiering met cannelures dateert het complex in de 2 e helft van de 2 e
eeuw. Maar omdat dit maar één fragment betreft, en er ook enkele oudere vormen
voorkomen, kan dit complex wat ruimer gedateerd worden, om precies te zijn tussen 125 en
200 AD. 17
13
Persoonlijk ervaring van auteur.
14
Zie voor een uitgebreide beschrijving van dit proces Hermsen 2007.
15
Hermsen 2005, 36-37.
16
Hermsen 2007, 150-151 en 159-160.
17
Met dank aan Ivo Hermsen voor het bekijken van het materiaal en het verstrekken van de nodige informatie.
Concept versie 4 augustus 2008 14