Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

38 x 25 mm groot.
Het tweede slijpblok (vnr 158:1) van rozebruine
zandsteen vertoont een vlak slijpvlak.
Het artefact is 102 x 71x 42 mm groot en met
de originele dikte. Het object is verbrand.
Het derde stuk slijpgereedschap (vnr 71:1), is
vervaardigd van een rozegrijze zandsteen, is
43 x 28 x 9 mm groot, vertoont een slijpvlak
maar is te gefragmenteerd om te kunnen
bepalen tot welke type het hoort.
Bouwmateriaal
In put 509 is in het esdek een groot blok van
bruingrijze kwartsietische zandsteen gevonden.
Het blok heeft een trapezoïde vorm en
is 34 cm lang tussen 13-17 cm breed en 7
cm dik. De twee lange zijkanten en de
onderkant zijn afgesleten. De overige vlakken
zijn licht ruw. Waar de steen voor is
gebruikt, is niet duidelijk, maar het is waarschijnlijk
dat hij niet bij de prehistorische
nederzetting hoort. Het blok is vermoedelijk
een bouwsteen.
Afslag
Er is op de opgraving in bewoningszone 2
een afslag aangetroffen van een wit/grijze
graniet (vnr 26:1). Het object is 42 x 34 x 10
mm groot. Afslagen ontstaan voornamelijk bij
het bewerken van steen. Vaak dienden de
afslagen als messen of schrapers, maar ook
werd in veel gevallen de kern gebruikt.
Afslagen ontstaan echter ook als restproducten
van gereedschapsproductie. Het meest
waarschijnlijke is dat deze afslag bij het
‘vernieuwen’ of maken van een artefact, vermoedelijk
een maalsteen, is ontstaan.
6.3.3 Onbewerkt materiaal
Onder onbewerkt materiaal wordt verstaan,
al het materiaal dat geen sporen van bewerking
en/of gebruik vertoont. Dit onbewerkt
materiaal kan door de mens uit steengroeven
gewonnen zijn en met een specifiek doel
naar de nederzetting gebracht zijn. Het kan
ook een fragment zijn dat door fragmentatie
en/of verwering alle kenmerken van bewerking
en/of gebruik verloren heeft. Om een
onderscheid te maken tussen het door de
mens aangevoerde materiaal en het door de
natuur aangevoerde materiaal, wordt het
onbewerkt materiaal ingedeeld in afgerond,
afgerond/hoekig en hoekig. Afgerond wil
zeggen dat het voornamelijk stenen betreft
die door geologisch transport en erosie zijn
afgesleten. Deze categorie is niet voor determinatie
geselecteerd. Deels afgerond, deels
hoekig wil zeggen dat de stenen ook door
geologisch transport (rivieren) en erosie zijn
afgesleten maar het verschil met de bovenstaande
groep is dat ze door processen als
verhitting en/of mechanische bewerking
gebroken zijn. Vaak komen de steensoorten
uit deze groep met elkaar overeen. De derde
groep, het hoekige materiaal, bestaat uit stenen
die geen afgeronde kanten hebben. Dit
materiaal komt over het algemeen niet uit
rivier afzettingen, maar is waarschijnlijk door
de mens uit steengroeven gewonnen en met
een specifiek doel naar de nederzetting
gebracht. De steensoorten uit deze groep
verschillen dan ook vaak met de eerste twee
groepen.
Het hoekige onbewerkte materiaal kan ook
afkomstig zijn van gefragmenteerde artefacten,
dat juist door die fragmentatie alle sporen
van bewerking en/of gebruik verloren
heeft. Uiteraard kunnen het ook stenen zijn
die uit de regio verzameld zijn.
In totaal zijn er bij het proefsleuvenonderzoek
26 onbewerkte stenen groter dan 40
mm aangetroffen (tabel 6.2.3). Van het materiaal
is 27 % afgerond en 50% deels afgerond,
deels hoekig. De steensoorten van
deze groepen zijn gangbare stenen in rivier
of grondmorene afzettingen. Op basis hiervan
mag worden aangenomen dat de herkomst
van dit materiaal in de nabijgelegen
grondmorene gezocht moet worden. De
derde hier aangetroffen groep, het hoekige
materiaal, omvat 23% van het onbewerkte
materiaal. Hierbij zijn geen steensoorten die
afwijken van de soorten die voorkomen in de
dichtbij liggende grondmorene.
De helft van de onbewerkte steen heeft sporen
van verbranding, 54%. De meeste vertonen
scheuren of waren gebarsten wat zou
kunnen betekenen dat ze haard- of kookstenen
zijn geweest.
steensoort aantal
zandsteen 13
kwartsiet 6
graniet 2
kw zandsteen 2
gangkwarts 1
gneis 1
lydiet 1
totaal 26
Tabel 6.2.3 totaal artefacten per put
6.3.4 Herkomst uitgangsmateriaal
De meeste steensoorten die zijn aangetroffen
komen voor in de grondmorene, die ook
onder de site ligt. Deze stenen zijn waarschijnlijk
dichtbij de site gewonnen. Tefriet is
echter een steensoort die niet in deze afzet-
ADC ArcheoProjecten Rapport 413 Enschede, Usseler Es
36