Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

More documents

Recommendations

Info

BAAC bv Aanvullend Archeologisch Onderzoek Enschede, Usseler es 1 Inleiding Van 7 januari tot en met 15 februari 2008 is door BAAC bv, onder directievoering van Past2Present-ArcheoLogic, een Aanvullend Archeologisch Onderzoek uitgevoerd op de Usseler Es te Enschede. De aanleiding voor het totale archeologische onderzoek, inclusief dit Aanvullend Archeologisch Onderzoek, is de voorgenomen aanleg een bedrijventerrein. Bij de nieuwbouw en de aanleg van infrastructuur zal de ondergrond geroerd worden, waardoor mogelijk aanwezige archeologische resten verstoord zullen worden. Het in dit rapport beschreven Aanvullend Archeologisch Onderzoek heeft als thema: ‘grafstructuur, demografie en paleopathologie’ van de laatste 4000 jaar op de Usseler Es. 1 Administratieve gegevens Provincie Overijssel Gemeente Enschede Plaats Usselo Toponiem Usseler Es BAAC projectnummer A-07.0398 Centrum coördinaten 254.420 / 469.940 Kaartblad 34F Oppervlakte plangebied 155 ha Onderzoeksmeldingsnummer 26070 Onderzoeksnummer 20684 Vondstmeldingsnummer 407775 Opdrachtgever Gemeente Enschede Postbus 20 7500 AA Enschede Contactpersoon : mevr. Ing. S. Hafkenscheid Opsteller PvE R. Isarin/F.E. Rijpma Past2Present-ArcheoLogic Pelmolenlaan 12-14 3447 GW Woerden E-mail: f.rijpma@archeologic.nl Bevoegde overheid Provincie Overijssel Beheer en plaats van vondsten en documentatie Contactpersoon mevr. Drs. S. Wentink BAAC bv ’s-Hertogenbosch (voorlopig) Complextype Nederzettingen Datering IJzertijd – Late Middeleeuwen 1.1 Ligging en aard van het terrein Het plangebied is gelegen ten zuidwesten van de bebouwde kom van Enschede en wordt omsloten door de Westerval in het westen, de Usselerrondweg in het noorden en de snelweg A35 in het zuiden. Het plangebied heeft een oppervlakte van circa 155 ha. Het in dit rapport beschreven onderzoek valt uiteen in zes losse onderzoeksgebieden. Deze gebieden waren ten tijde van het onderzoek grotendeels braakliggend. 1 Isarin/Rijpma 2006. Concept versie 4 augustus 2008 4
BAAC bv Aanvullend Archeologisch Onderzoek Enschede, Usseler es Afb. 1: ligging van het onderzoeksgebied. 1.2 Landschappelijke achtergrond 2 Het plangebied ligt in het oostelijk zandgebied, ten oosten van de rivierklei van de Gelderse IJssel en de Oude IJssel. Het gebied wordt gekenmerkt door een sterk verbrokkeld reliëf: op korte afstand komen grote verschillen voor in hoogteligging, bodemtypen en waterhuishouding. De bedekking van het gebied door landijs ten tijde van het Saalien (200.000-130.000 BP) is van grote betekenis geweest voor de huidige reliëfverschillen. In het oostelijk zandgebied komen enkele stuwwallen uit het Saalien voor. De stuwwallen zijn voor een deel door het ijs overreden, wat blijkt door het voorkomen van keileem. In de laatste ijstijd, het Weichselien, worden fluvio-periglaciale afzettingen en dekzanden afgezet. Het reliëf wordt daarna gekenmerkt door vlakke, afvoerloze depressies en dekzandkopjes, afgewisseld met langgerekte ruggen. De geologische kaart laat zien dat het centrale deel van het plangebied uit grondmorene met een dekzandbedekking dunner dan 2 meter bestaat. De grondmorene vormt een noord-zuid lopende rug, welke duidelijk de stroomrichting van het landijs aangeeft. Op de geomorfologische kaart is te zien dat het centrale deel uit een hoge grondmorene bestaat, al dan niet bedekt met dekzand en/of een oud bouwlanddek. Rondom het centrale deel bevinden zich (vlakte van) grondmorene, al dan niet met welvingen. Aan de westzijde komen tevens gordeldekzandruggen voor. Van de in totaal zes onderzoeks-deelgebieden liggen de gebieden 1 t/m 4 op de hoge grondmorene, gebied 5 ligt op grondmorene en gebied 6 op een gordeldekzandrug. De bodem van de onderzoeksgebieden bestaat uit hoge zwarte enkeerdgronden. Dit bodemtype wordt meestal aangetroffen op de hoger en droger gelegen zandgronden, in dit geval met grondwatertrap VII. Dergelijke bodems zijn meestal in gebruik als akker. Enkeerdgronden zijn gronden met een niet vergraven, humushoudende bovengrond die dikker is dan 50 cm, ook wel esdekken genoemd. Deze esdekken ontstaan door het gedurende geruime tijd opbrengen van potstalmest op de akker. De potstalmest bestond uit een mengeling van mest en (gras- of heide)plaggen. Op deze wijze kon een akkercomplex gedurende eeuwen in gebruik blijven zonder uitgeput te raken. Hoewel men er in het verleden van uit ging dat de ouderdom van een esdek tot de 11 de eeuw kon teruggaan, is het door onderzoek duidelijk geworden dat de Overijsselse esdekken niet verder teruggaan dan de 16 de eeuw. 3 De potstal wordt beschouwd als een relatief recente landbouwtechnische ontwikkeling, die in de 18 de en 19 de eeuw zijn uiterste graad van perfectie bereikte. In hoeverre de Romeinse ‘potstallen’ als echte potstallen moeten worden beschouwd valt nog te bezien. In gebieden met esdekken dient rekening te worden gehouden met een rijk bodemarchief. Vanwege de ophoging van het terrein zijn archeologische sporen vaak goed afgedekt en beschermd tegen latere verstoring. 1.3 Historische achtergrond 4 De geomorfologie van een gebied bepaalde vroeger in hoge mate waar in Overijssel gewoond werd. Een groot gedeelte van de provincie bestond uit lage dekzanden, moerassen en beek- of rivierdalen. Slechts de hoge dekzanden, stuwwallen en smeltwaterafzettingen waren geschikt voor bewoning. Vanaf de 10 de of 11 de eeuw vindt er een omslag in locatiekeuze plaats. De boerderijen verschoven van de hogere zandgronden naar de lagere delen aan de rand hiervan. In de 12 de en 13 de eeuw werden de akkerarealen sterk uitgebreid, wat tot gevolg had dat de 2 Schorn 2004, Kenemans 2005. 3 Van Doesburg et al 2007. 4 Schorn 2004, Van Doesburg et al 2007. Concept versie 4 augustus 2008 5
Page 1 and 2:
PlangebiedUsseleres-Noord (Gemeente
Page 3 and 4:
Colofon ISBN: 90-5985-101-3 Autoris
Page 5 and 6:
BAAC bv IVO Usseler es Noord, gemee
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31:
Bijlage 1 Overzicht geologische en
Page 36 and 37:
Bijlage 5: Oppervlakte- en boorvond
Page 38 and 39:
Bijlage 5: Vondstenlijst Project: 0
Page 40 and 41:
Bijlage 5: Vondstenlijst Project: 0
Page 42 and 43:
Vondstenlijst Project: Vondstnummer
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
BIJLAGE 6: Archeologische Indicator
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 75 and 76:
Enschede, Usseler Es: een waarderen
Page 77 and 78:
Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Vra
Page 79 and 80:
1 Bestek: ArcheoLogic Rapportage nr
Page 81 and 82:
115 113 117 121 119 125 123 131 129
Page 83 and 84:
11 Spek 2004. 12 Spek 2004. 13 Verv
Page 85 and 86:
Afb.4.1.3 Profielopname (R. Isarin
Page 87 and 88:
Put 37 diepte textuur Md kleur ox/r
Page 89 and 90:
Afb 4.1.9 Profielopname. Put 191 wo
Page 91 and 92:
Afb 4.1.11 Profielopname. Put 139 d
Page 93 and 94: De eerdlaag die zich over de gehele
Page 95 and 96: Afb 5..2.1: Aanzicht grondsporen in
Page 97 and 98: 470240 N 0 254440 254450 Enschede -
Page 99 and 100: de mogelijkheid dat we hier te make
Page 101 and 102: Afb. 5.2.7 welke uit de Midden tot
Page 103 and 104: 22 Put 47 leverde sterk aangetast e
Page 105 and 106: 26 Taayke 2002:191. 27 Taayke 2002:
Page 107 and 108: Afb 6.1.10 Halsfragment met aanzet
Page 109 and 110: 6.3.2 Bewerkt materiaal. Met bewerk
Page 111 and 112: 43 Kars 2001. 44 Kars 2002, Kars 20
Page 113 and 114: 14 C AMS results Sample Analysed Ma
Page 115 and 116: Rotatiepagina ADC ArcheoProjecten R
Page 117 and 118: gesloten en gedateerde monsterlocat
Page 119 and 120: Literatuur BERENDSEN, H.J.A., 1997:
Page 121 and 122: 513 513 513 513 513 513 513 513 513
Page 123 and 124: USSELER ES WEST MICROMORFOLOGISCH O
Page 125 and 126: Slijpplaatmonster Usseler Es West 3
Page 127 and 128: - Holten zijn regelmatig gedeelteli
Page 129 and 130: 7. Er zijn geen scherven, botten et
Page 131 and 132: INHOUD 1 Inleiding ________________
Page 133 and 134: 2 Onderzoeksgegevens Het plangebied
Page 135 and 136: 4 Archeologische beheersmaatregelen
Page 137 and 138: 5 Kostenraming 5.1 KOSTEN UITVOERIN
Page 139 and 140: 6 Conclusie Archeologisch beheersma
Page 141 and 142: BAAC bv Aanvullend Archeologisch On
Page 143: BAAC bv Aanvullend Archeologisch On
Page 176 and 177: 470400 470200 470000 469800 469600
Page 179 and 180: 470400 470200 470000 469800 469600
Page 181 and 182: 254175 469900 469875 469850 469825
Page 183: Enschede, Usseler es, proefsleuf 9
Page 189 and 190: vnr 53 vnr 62 vnr 65 vnr 65 vnr 62
Page 192 and 193: 469700 469675 469650 469625 181 254
Page 194 and 195:
44 43 2 222 51 84 93 103 140 5 35 3
Page 196 and 197:
37 36 10 38 35 34 33 31 Enschede, U
Page 198 and 199:
vnr 44 0 5 cm
Page 201 and 202:
Enschede, Usseler Es Een archeologi
Page 203 and 204:
Inleiding In opdracht van de Gemeen
Page 205 and 206:
ADC ArcheoProjecten Rapport 1543 En
Page 207 and 208:
ARCHEOLOGIC NOTITIE 394 BESTEMMINGS
Page 209 and 210:
De mogelijkheid bestaat dat delen v
Page 211 and 212:
• in de gronden die zijn aangedui
Page 213 and 214:
COLOFON Opdrachtgever: Gemeente Ens
Page 215 and 216:
Afweging archeologische beheersmaat
Page 217 and 218:
Inhoud Inhoud _____________________
Page 219 and 220:
Samenvatting De Gemeente Enschede o
Page 221 and 222:
Nu is het moment in het archeologis
Page 223 and 224:
2 Achtergrond 2.1 LANDSCHAP 2.2 OND
Page 225 and 226:
469500 470000 470500 0 Legenda Ring
Page 227 and 228:
3 Begrippen en methode In dit hoofd
Page 229 and 230:
epaald, is wetenschappelijk gezien
Page 231 and 232:
3.3.4 HANDHAVING (EN VERGUNNINGEN)
Page 233 and 234:
In tabel 5 is de matrix (tabel 4) i
Page 235 and 236:
4.1.2 TIJD 4.2 PUBLIEKSBEREIK 4.2.1
Page 237 and 238:
4.4.1 KOSTEN 4.4.2 TIJD 4.4.3 ORGAN
Page 239 and 240:
van het op te graven gebied kan wor
Page 241 and 242:
7 Bijlagen 1048 Afweging archeologi
Page 243:
7.2 BIJLAGE 2 DEKKINGS- PERCENTAGE
Page 247 and 248:
ARCHEOLOGIC NOTITIE AL149 BESTEMMIN
Page 249 and 250:
en op basis van de resultaten van d
Page 251 and 252:
verstoord naar het oordeel van burg
Page 253 and 254:
Waarde - Archeologie 2 kan de voorw
Page 255 and 256:
VERBEELDING 0 Deelgebied C Deelgebi
Page 257 and 258:
RAAP-NOTITIE 3318 Plangebied Ussele
Page 259 and 260:
Plangebied Usseleres (volkstuinen)
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
469500 255200 1111111 2222222 666 2
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Bijlage 1. Boorbeschrijvingen borin
Page 275 and 276:
Bijlage 1. Boorbeschrijvingen borin
show all

Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?