Bijlage 15 Archeologie - ruimtelijkeplannen.enschede.nl ...

BAAC bv IVO Usseler es Noord, gemeente Enschede
In de directe omgeving van de Usseler es ligt de Josink Esch (fig. 1.1, pag. 3). Ook bij
de ontwikkeling van de Josink Esch zijn archeologische sporen en vondsten
aangetroffen uit de periode Mesolithicum-Late Middeleeuwen (ADC Rapport 128,
2002). De resultaten van dit onderzoek zijn nog niet in Archis verwerkt.
De Indicatieve Kaart Archeologische Waarden geeft aan dat het plangebied bestaat uit
delen met een lage, een middelhoge en hoge archeologische verwachtingswaarde.
Alle delen met een middelhoge tot hoge archeologische verwachtingswaarde binnen
het plangebied onderzoeken komen voor archeologisch onderzoek in aanmerking.
Deze verwachtingswaarde is gebaseerd op landschappelijke kenmerken van het
terrein, zoals bodemgesteldheid en geomorfologie. Op grond van deze archeologische
verwachtingswaarden is circa 105 hectare van het totale plangebied van 155 hectare
onderzocht worden.
Archeologische onderzoeksresultaten op de bovengenoemde met de Usseler es
vergelijkbare kleinere essen en de archeologische onderzoeksresultaten bij de aanleg
van de A35 door de Usseler es doen vermoeden dat het archeologische potentieel van
de Usseler es wel eens zeer rijk kan zijn.
3.4 Historische landschappelijke ontwikkeling
Voor de historische landschappelijk ontwikkeling wordt voor een groot deel de visie van
Ad Verlinde en van Zuidam (in Rappol, 1993) gevolgd.
Er blijkt een duidelijke relatie te zijn tussen de geomorfologie en woonlocaties uit
vroegere perioden. Bijna zonder uitzondering blijken, de door prehistorische en vroeghistorische
bewoners (10 e /11 e eeuw na Chr.) uitgekozen terreinen voor bewoning,
bewerking en begraving in Overijssel te bestaan uit: reliëfrijke oftewel hoge dekzanden
(inclusief de later erop ontstane stuifzanden), stuwwallen en smeltwaterafzettingen.
Niet minder dan bijna tweederde deel van Overijssel was van nature niet geschikt voor
bewoning in de periode 6000 v. Chr. tot 1000 na Chr. Het onbewoonbare deel bestond
uit lage dekzanden, moerassen, dalen, alsmede de meeste beek- en rivierafzettingen.
Van het bewoonbare deel werd ruwweg de helft niet benut. De belangrijkste redenen
daarvoor zijn:
• Delen van de stuwwallen bestonden door de aanwezigheid van tertiaire klei en
keileem uit te zware en te natte gronden.
• Het ontbreken van oppervlaktewater op de stuwwal in combinatie met de
minerale armoede van de grove zanden.
• Geïsoleerde ligging van bewoonbare locaties temidden van onbewoonbaar
gebied.
Uiteindelijk resteert nog maar ruwweg 1/6 deel van het oppervlak dat geschikt is voor
bewoning.
De boven geschetste situatie geldt dus vooral de tijdsruimte tussen circa 6000 v. Chr.
en 100 na. Chr. Voor het vroege Mesolithicum en het late Laat Paleoliticum (periode
van circa 15.000-6000 v. Chr.) geldt voor zover bekend in Oost-Nederland hetzelfde
verspreidingsbeeld.
Voor het Vroeg- en Midden Paleolithicum (ouder dan 35.000 v. Chr.) is de aard en de
verspreiding van vondsten anders. Er zijn geen grondsporen uit die tijd bekend. De
enige geomorfologische eenheden aan de oppervlakte die oud genoeg zijn om er
10