De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...

156
de verzorgingsstaat herwogen
met het buitenland zien dat Nederland hier gemiddeld aan uitgeeft. Deze Nederlandse
uitgaven gaan in ruime mate naar de reïntegratie van arbeidsongeschikten,
van wie er in Nederland (nog) veel zijn.
Macro-indicatoren vergeleken: i/a-ratio en uitgaven aan sociale
bescherming
Een andere belangrijke indicator in internationale vergelijkingen is de verhouding
tussen het aantal economisch inactieven en het aantal werkenden: de
i/a-ratio. De i/a-ratio is in Nederland sinds de jaren negentig sterk verbeterd,
waardoor hij nu duidelijk lager ligt dan in andere eu-landen (De Kam en Goudswaard
2006, p. 54). Een andere indicator is het totaal aan publieke en private
uitgaven 2 aan sociale bescherming (in procenten bbp). Op die indicator wijkt
Nederland internationaal gezien niet meer af van andere eu- en oecd-landen;
het is inmiddels twintig à dertig jaar geleden dat we in dat opzicht nog als de facto
Scandinavisch land aangemerkt konden worden. De Kam en Goudswaard (2006,
p. 55) verbinden hieraan de conclusie dat in verhouding tot het bruto binnenlands
product veel landen ongeveer hetzelfde aan sociale bescherming uitgeven. Dit
suggereert een breed gedeelde preferentie voor een bepaald niveau van sociale
zekerheid, in welke vorm dan ook.
6.3.4 subconclusie
Nederland heeft de laatste jaren veel veranderingen doorgevoerd in zijn socialezekerheidsstelsel,
en in internationaal perspectief is het geen buitenbeentje meer.
Wel blijkt er binnen het stelsel verhoudingsgewijs weinig accent te liggen op
verzekeringen die gericht zijn op de levensfase met kleine kinderen. Dat heeft de
volgende consequenties: (1) een groot (ook steeds beter opgeleid) potentieel aan
vrouwen bereikt de arbeidsmarkt niet, waardoor het draagvlak voor voorzieningen
suboptimaal blijft (wat steeds meer zal gaan knellen naarmate de samenleving
vergrijst), en (2) het vruchtbaarheidsniveau (in Nederland op 1,7 kind per
vrouw 3 ) blijft onder vervangingsniveau. De aanstaande vergrijzing van de bevolking,
de vervangingsvraag op de arbeidsmarkt die daar het gevolg van is, de
noodzaak om (meer) welvaart te genereren om die demografische last te kunnen
dragen, en ook de professionalisering van de zorg (zie hoofdstuk 5), geven tezamen
een argument om niet tevreden te zijn met de onvolledig gebleven arbeidsmarktdeelname
van vrouwen. Een accentverlegging van de verzekeringsfunctie
van de verzorgingsstaat naar de vroegere levensfasen kan helpen om dat tegen te
gaan. Daarbij kan nog worden aangetekend dat de in 2006 ingevoerde levensloopregeling
– gepropageerd om de combinatie van arbeid en zorg te vergemakkelijken
– de facto (nog) niet zodanig vorm gekregen heeft dat ze als een antwoord
kan worden beschouwd op deze problematiek. 4 Daarbij geldt ook dat de levensloopregeling
in haar huidige vorm voornamelijk aantrekkelijk is voor de hogere
inkomens, omdat de fiscale premiëring bepaald wordt door het marginale
ib-tarief van de inkomenscomponent die men door te sparen buiten de belastingheffing
weet te houden.