De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...

178
de verzorgingsstaat herwogen
noten
1 November 2006 komt het ministerie van szw met een actualisering uit van deze
studie over de toekomstige inkomenspositie van ouderen. Daarin zal onder
andere gepoogd worden om ook rekening te houden met het inkomen van ouderen
uit derdepijlerregelingen (lijfrentepolissen) en inkomen uit vermogen.
2 Een indicator die is ontwikkeld om rekening te houden met definitieverschillen,
verschillen in belastingstelsels (krijgt een voorziening de vorm van een publieke
uitgave of juist van een tax expenditure?) en verschuivingen van publieke naar
private regelingen, die veel invloed hebben op wat in statistieken wordt gerapporteerd,
maar juist een minder goed zicht bieden op de materiële kant van de
zaak.
3 Dat lage vruchtbaarheidsniveau wordt ook beïnvloed door de late komst van het
eerste kind, gemiddeld zo rond het dertigste jaar van de moeder. Verder geldt dat
de vruchtbaarheid van allochtone vrouwen wel hoger dan gemiddeld ligt, maar
dat die van tweedegeneratie allochtone vrouwen richting die van autochtone
vrouwen tendeert.
4 Nu ook schoorvoetend door Bovenberg erkend: “De levensloopregeling moet
meer worden gericht op scholing in plaats van vervroegde uittreding.” (A.L. Bovenberg
en B. Jacobs, ‘Vele hervormingen nodig om vergrijzing op te vangen’,
de Volkskrant 21 maart 2006).
5 Overigens is het beeld hier niet geheel uitgekristalliseerd voor de toekomst. In
ieder geval is er zowel sprake van een afname van het aanbod als van de vraag naar
laagopgeleiden. De laatste jaren is de vraag sneller afgenomen dan het aanbod
(Jacobs 2004), maar dat kan conjunctureel bepaald zijn. Naar de toekomst toe is
het voorstelbaar dat een toenemende inkomensongelijkheid in het voordeel kan
werken van de participatie van laagopgeleiden. Voor de lange termijn is ter voorkoming
van structurele uitval en marginalisering van belang dat laagopgeleiden
een fatsoenlijk leven kunnen leiden. Bij voldoende inzet van het bestaande
beleidsinstrumentarium zou dit mogelijk moeten zijn. Verontrustend blijft met
name dat er een groep gemarginaliseerden bestaat voor wie de aansluiting met de
arbeidsmarkt blijvend verloren is gegaan.
6 En wanneer alle relevante publieke voorzieningen (ook bijvoorbeeld de batentoerekening
van middelbaar en hoger onderwijs) en belastingsubsidies (bijvoorbeeld
hypotheekrenteaftrek) bij elkaar worden genomen, resulteert de verzorgingsstaat
ook niet in een grootscheepse herverdeling van hoog naar laag (vgl. scp 2003).
7 Vanaf de aanscherping van de toegangseis voor de ww per 1 april 2006 geldt dat
men van de voorgaande 36 weken er 26 gewerkt moet hebben. Daarvoor lag de
wekeneis op 26 van de laatste 39 weken.
8 In de Amerikaanse samenleving is bijvoorbeeld veel minder sociale verzekering,
maar werken mensen gemiddeld meer uren, die ook nog productiever zijn, zodat
hun nationaal inkomen per hoofd van de bevolking zo’n dertig procent boven het
gemiddelde van de eu-15 ligt. In zekere zin is dat hun manier van verzekeren, of,
anders gezegd, de compensatie voor het tekort eraan.