De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...

254
de verzorgingsstaat herwogen
voor voorscholing in aanmerking komen, er ook gebruik van gaan maken. De
vorm die daarvoor het meest geëigend lijkt, is de integratie van de stimuleringsprogramma’s
(voor- en vroegschoolse educatie) in de reguliere kinderopvang.
Daartoe dient kinderopvang voor minstens een aantal dagen per week voor alle
kinderen een basisvoorziening te worden.
Ook de ambitie voor kinderen in de basisschoolleeftijd moet omhoog. Investeringen
in het onderwijs zelf zijn daarvoor een eerste vereiste: een toename van het
aantal uren dat lesgegeven wordt, maar ook verbetering van de kwaliteit van de
docenten. Bovendien kan de tussen- en naschoolse opvang minder in het teken
van opvang geplaats worden, en meer in het teken van vorming. Kinderen zouden
een breed palet aan sociale, culturele, sportieve en cognitieve mogelijkheden
aangeboden moeten krijgen. Op termijn ligt het voor de hand de aparte tussenen
naschoolse opvang te integreren met de reguliere school. Maar al voordien zal
het te ontwikkelen aanbod voor alle kinderen beschikbaar moeten zijn: het gaat
er immers om niet alleen een oudervriendelijk land te worden, maar ook een
kindvriendelijk land.
Dat menselijk talent wordt ook onderbenut in het (voorbereidend) beroepsonderwijs.
De opdracht is om deze onderwijsvorm (weer) een positieve uitstraling te
geven. Dat zal voor een belangrijk deel moeten gebeuren door het onderwijsconcept
achter het vmbo en mbo substantieel te verbeteren. De belangrijkste ingrediënten
daarvoor zijn: meer ruimte voor soepele doorstroom en voor differentiatie
– zowel door variatie in intensiteit, niveau en inhoud van het onderwijsaanbod
als door flexibilisering van eindtermen. De jongeren waarop dit onderwijs
zich richt, bevinden zich in een lastige en turbulente levensfase. Vaak zijn ze niet
goed in staat om keuzes te maken – zowel door de veelheid aan mogelijkheden en
verlokkingen als door gebrek aan steun en structuur van hun ouders. Dat brengt
met zich mee dat scholen naast kennisoverdracht ook individuele begeleiding
moeten kunnen bieden. Het (weer) overbruggen van de afstand tussen school en
ouders enerzijds, en tussen de school en instanties op het gebied van de jeugdzorg
anderzijds, vergt aandacht en creatieve oplossingen, van het afleggen van huisbezoeken
door docenten tot het huisvesten van jeugdzorginstellingen in scholen.
Ook universiteiten en het hogere beroepsonderwijs, ten slotte, schieten tekort
in het vervullen van hun verheffingsopdracht. Ze bieden vooral massale opleidingen
met een uniform karakter. Universiteiten hebben de spanning tussen hun
twee kerntaken, het opleiden van onderzoekers en het opleiden van professionals,
nooit goed tot een oplossing weten te brengen. Meer differentiatie naar
inhoud en niveau zal nadrukkelijker gezocht moeten worden. In dat kader verdient
ook de studiefinanciering bijstelling. De verheffingsfunctie serieus nemen
betekent dat studiefinanciering zo is ingericht dat ze studeren maximaal bevordert
en bijbaantjes ontmoedigt. Het tegenovergestelde is nu het geval: studenten
hebben massaal baantjes en het netto aantal studie-uren is laag. Mensen van
dertig of ouder worden ontmoedigd en voor mensen die een tweede studie willen
doen, is geen regeling getroffen.