De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...

78
de verzorgingsstaat herwogen
daadwerkelijk sprake van een afruil tussen economische doelmatigheid en sociale
rechtvaardigheid in de verschillende Europese landen, waaronder Nederland?
4.2.1 overheidsuitgaven
De overheidsuitgaven van Nederland zijn de afgelopen kwart eeuw in relatieve
termen sterk gedaald: van big spender in de jaren zeventig en tachtig naar een
relatief gematigd niveau van overheidsuitgaven. Figuur 4.1 laat dat zien, waarbij
de gegevens ‘per regime’ worden weergegeven op basis van enkel het meest typerende
land voor dat regime – dat verhoogt de leesbaarheid. Voor Scandinavië is
dat Zweden, voor continentale landen is dat Duitsland, voor mediterrane landen
Italië en voor Angelsaksische landen het Verenigd Koninkrijk. De economische
crisis in de nasleep van de Duitse hereniging, zo blijkt, heeft voor alle Europese
verzorgingsstaten consequenties gehad. De recessie leidde tot een snelle stijging
van de sociale uitgaven, maar daarna kregen de meeste landen de overheidsfinanciën
ook weer relatief snel op orde. Gedurende de jaren negentig zijn de overheidsuitgaven
in heel Europa geconsolideerd of marginaal gedaald. De daling was
met drie procent van het nationaal inkomen het sterkst in de Scandinavische
landen. Binnen het continentale cluster was er in Frankrijk en Duitsland sprake
van een stijging van de overheidsuitgaven, net als in Italië. De mediterrane landen
laten verder een stabiel beeld zien. In het Verenigd Koninkrijk stegen de
overheidsuitgaven tussen 1995 en 2000, na een lange periode van bezuinigingen.
Dat betekent dat de overheidsuitgaven – hoewel sterk gedaald sinds de jaren tach-
Figuur 4.1 Totale publieke uitgaven als percentage van het bnp
Totale publieke uitgaven % bnp
40%
35%
30%
25%
20%
15%
1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Bron: oecd
Zweden Duitsland Nederland Vereningd Koninkrijk Italië