De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...
De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...
De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
en verschaft deze in aanvulling op algemene vaardigheden en houdingen bedrijfsspecifieke<br />
competenties. Het zijn echter de leerlingen uit <strong>het</strong> beroeps<strong>voor</strong>bereidende<br />
traject die in een context van snelle economische structuurwijzigingen<br />
<strong>voor</strong> steeds snellere veroudering van hun vaardigheden moeten vrezen.<br />
Voor deze categorie werknemers is echter nauwelijks postinitieel onderwijs beschikbaar.<br />
<strong>De</strong> gebrekkige mogelijkheden van schoolterugkeer zijn een veel groter<br />
probleem dan dat van de schooluitval, ook al gaat de meeste publieke aandacht<br />
uit naar <strong>het</strong> tweede en krijgt <strong>het</strong> eerste punt nauwelijks aandacht.<br />
7.3 verheffing op de nederlandse arbeidsmarkt<br />
Bij een onderwijsbestel dat tot doel heeft ieder talent te ontplooien – ongeacht<br />
etniciteit, geslacht of sociaal-economische herkomst, en ongeacht aard en omvang<br />
van de talenten – hoort een arbeidsmarkt die mensen verdeelt over arbeidsplaatsen<br />
op basis van competenties. Dat is niet alleen een kwestie van efficiënt<br />
omgaan met schaarse middelen, maar ook een kwestie van sociaal-economische<br />
verbinding. Er is immers geen beter recept <strong>voor</strong> sociale ‘ontbinding’ dan pedagogische<br />
verheffing te laten stranden op een arbeidsmarkt die wordt gedomineerd<br />
door ‘citadellen van insidermacht’.<br />
Zo bezien gaat <strong>het</strong> bij verheffen op de arbeidsmarkt om drie aspecten. Allereerst<br />
is de toegankelijkheid van de arbeidsmarkt <strong>voor</strong> schoolverlaters en (her)intreders<br />
van belang. Dit aspect wordt behandeld onder de noemer instroom. Ten tweede<br />
de mogelijkheid om al doende verworven menselijk kapitaal via een nieuwe<br />
functie (interne mobiliteit) of een nieuwe baan (externe mobiliteit) optimaal te<br />
kunnen inzetten. Dit aspect wordt besproken onder de noemer doorstroom. Ten<br />
derde speelt <strong>het</strong> probleem van de ondoorzichtige toekomst. Economische structuurwijzigingen<br />
als gevolg van technologische, organisatorische en internationale<br />
veranderingen laten zich moeilijk <strong>voor</strong>spellen. We weten niet welke specifieke<br />
vaardigheden de economie van morgen zal vragen, noch weten we hoe we<br />
die vaardigheden moeten bijbrengen en hoe de aanleg er<strong>voor</strong> trefzeker kan<br />
worden herkend. Wat wel duidelijk is, is dat functie-inhouden en -eisen onder<br />
<strong>voor</strong>tdurende aanpassingsdruk staan, waardoor zowel collectief als individueel<br />
continu <strong>het</strong> gevaar van ‘overbodigheid’ dreigt (Sennett 2006). Zo bezien is een<br />
robuuste arbeidsmarkt er een waarin voldoende aanpassingsruimte bestaat,<br />
zowel op macro- als op microniveau. Concreet gaat <strong>het</strong> dan om <strong>het</strong> vermogen<br />
van de Nederlandse arbeidsmarkt om de arbeidsoverschotten die ontstaan in<br />
neergaande sectoren en bedrijven door te sluizen naar expanderende sectoren en<br />
bedrijven. Uiteraard gaat dat in een groeiende arbeidsmarkt makkelijker dan in<br />
een krimpende. Dit aspect wordt besproken onder de noemer van dynamiek.<br />
7.3.1 dynamiek<br />
verheffen: investeren in een zachtmoedige meritocratie<br />
Arbeidspatronen hebben zich gedurende de twintigste eeuw radicaal gewijzigd.<br />
<strong>De</strong> meest in <strong>het</strong> oog springende veranderingen zijn de drie grote structuurwijzigingen<br />
die de Nederlandse economie heeft ondergaan. Terwijl in de negentiende<br />
201
Change language