De verzorgingsstaat herwogen - Wetenschappelijke Raad voor het ...

234
de verzorgingsstaat herwogen
Nederlanders onder de 25 jaar van 17.000 naar 19.000 euro; een groei van 12
procent. Het vermogen van Nederlanders tussen de 25 en 34 jaar groeide gedurende
deze periode van 28.000 naar 37.000 euro, wat neerkomt op een groei van
32 procent (Haffner 2005).
Inkomen en vermogen prestatiegeneratie
Zo bezien heeft de prestatiegeneratie meer reden tot klagen als het gaat om de
intergenerationele verdeling van inkomens en vermogens. Daarbij kunnen echter
twee kanttekeningen worden gemaakt. Ten eerste is het van belang om na te gaan
wat er met dat vermogen gebeurt. Uiteraard wordt een deel ervan gebruikt als inkomstenbron
gedurende het post-arbeidzame leven. Dat geldt in ieder geval voor
de spaargelden die in de vorm van pensioenpremies worden beheerd door pensioenfondsen
en deels ook voor particuliere aandelenbeleggingen. Een groot deel
van deze vermogens wordt echter niet door de spaarders zelf geconsumeerd, maar
als erfenis aan volgende generaties overgedragen. Door de ontgroening betekent
dit een overdracht van vermogens naar jongere generaties; een overdracht die veel
groter en geconcentreerder is dan de overdrachten tussen voorgaande generaties.
Afgezien van (gedeeltelijke) ouderlijke bekostiging van de universitaire studie,
biedt dit weinig soelaas bij leniging van actuele financieringsnoden van leden
van de prestatiegeneratie, bijvoorbeeld als ze een huis willen kopen, omdat het
merendeel van deze besparingen pas vrijkomt als de bezitters ervan overlijden
en de ontvangers ervan tussen de 40-64 jaar oud zijn (Kohli 1999).
Ten tweede moet niet uit het oog worden verloren dat er grote financiële
verschillen binnen generaties (zullen blijven) bestaan. Hoewel op geaggregeerd
niveau kan worden gesteld dat de financiële positie van de protestgeneratie rooskleurig
is, verhult zo’n uitspraak een grote ongelijkheid binnen die generatie.
Sinds 1994 is het percentage ouderen van boven de 75 jaar met een laag inkomen
weliswaar gedaald van ruim dertig naar 7 procent in 2003; voor ouderen tussen
55 en 64 jaar geldt juist een gestegen kans op armoede (scp 2006a, p. 93).
Ondanks de gestegen arbeidsparticipatie en de aanvullende pensioenaanspraken
die daarbij horen, moet bedacht worden dat werknemers aan de onderkant van de
arbeidsmarkt een veel minder riante inkomensopbouw kennen en om die reden
ook veel minder in de vermogensgroei delen. Onderzoek leert dat de meest
verdienenden ook over ongeveer vier keer zoveel vermogen kunnen beschikken
dan de minst verdienenden. Daarnaast is onder minvermogenden ook in veel
geringere mate sprake van familiale overdrachten tussen de generaties (Kohli
1999). Als gevolg daarvan zullen mensen in het laagste inkomensdeciel ook in
2020 in hoge mate afhankelijk zijn van de aow (szw/Thio 2002).
8.4.3 wat te doen?
Disfunctionerende woningmarkt aanpakken
De financiële autonomie van de Nederlandse wooncorporaties leidt tot onvoldoende
aanbod in het huursegment van de Nederlandse woningmarkt, terwijl de
regressieve fiscale stimulering van de koopwoning en de opwaartse prijsdruk