Buiten kerk en moskee

expliciete humanisten en atheïsten ook zingeving en reflectie zoeken, in zowel kleine als grotere
verbanden. Dat kan zijn in de vorm van een goed gesprek in een café of een wandeling door een
bos, het lidmaatschap van een voetbalclub waar men zich erg verbonden mee voelt, tot een
theaterbezoek of een dancefestival.
Het merendeel van de leden van het Humanistisch Verbond noemt zich naast humanist ook atheistisch
of agnost. Het Humanistisch Verbond kiest er in de profilering echter voor om niet alleen
het niet-godsdienstige en atheïstische te benadrukken, maar vooral te omschrijven waar het wel
voor staat. Het verzet zich tegen het idee dat opkomen voor een seculier wereldbeeld automatisch
geen ruimte zou laten voor levensbeschouwelijke reflectie. Het Humanistisch Verbond organiseert
daarom veel cursussen, lezingen en filosofische bijeenkomsten.
Deze visie op levensbeschouwing (in vergelijking met de strikt atheïstische organisaties die we
hebben gesproken) past waarschijnlijk goed bij de eigen achterban aangezien uit onze enquête
blijkt dat het niet (voornamelijk) de atheïsten en agnosten, maar eerder hedendaagse spirituelen
zijn die zich verwant voelen met het humanisme. Zij voelen zich waarschijnlijk aangetrokken tot
deze reflectieve kant van het humanisme. Boris van der Ham stelt wel dat een term als spiritueel
geen begrip is dat door georganiseerde humanisten vaak gebruikt wordt, omdat deze term een
esoterische en godsdienstige associatie heeft. Het Humanistisch Verbond gebruikt liever woorden
zoals reflectie.
Het Humanistisch Verbond verzorgt daarnaast de zending van geestelijke verzorging op humanistische
(dat wil zeggen niet-godsdienstige) grondslag in de zorg, bij defensie en bij justitie. Ook zijn
ze betrokken bij het geven van niet-godsdienstige humanistische vorming in het openbaar basisonderwijs.
Boris van der Ham stelt dat juist in een sterk seculariseerde samenleving niet-godsdienstige
steun bij levensvragen belangrijk is, ook in bijvoorbeeld het onderwijs of bij de politie.
Het Humanistisch Verbond maakt onderdeel uit van de Humanistische Alliantie waarin het met
andere humanistische organisaties samenwerkt. Dat zijn onder meer Humanitas (waar enkele
tienduizenden vrijwilligers werken), omroep Human (70.000 leden), de Universiteit voor Humanistiek
en de ontwikkelingsorganisatie Hivos. Het Humanistisch Verbond heeft zich, net zoals de
seculiere organisaties die we hebben gesproken, sterk ingespannen voor de gelijke behandeling
van niet-godsdienstigen. Zo pleitte het Humanistisch Verbond voor het afschaffen van het verbod
op smalende godslastering en is het er in 1983 in geslaagd in artikel 1 van de Grondwet ook levensbeschouwing
als non-discriminatiegrond te laten opnemen. Hierdoor zijn religie en niet-godsdienstige
levensbeschouwing formeel gelijkgetrokken.
Het Humanistisch Verbond brengt jaarlijks met de internationale koepelorganisatie Humanists
International het Freedom of Thought-rapport uit waarin de vervolging van humanisten, atheïsten
en vrijdenkers in kaart wordt gebracht. De Verenigde Naties en de Nederlandse overheid gebruiken
deze rapporten voor de vormgeving van hun beleid. Het Humanistisch Verbond is ook betrokken
bij initiatieven voor het beschermen van atheïstische asielzoekers die in Nederlandse asielzoekerscentra
worden belaagd door conservatieve islamitische mede-asielzoekers. Daarnaast
heeft het de beweging Nieuwe Vrijdenkers opgericht voor vluchtelingen die vanwege hun atheisme
naar Nederland zijn gevlucht en voor in Nederland opgegroeide voormalige moslims die
regelmatig sociale problemen ondervinden door openlijk atheïst te zijn.
106 z i n g e v i n g z o a l s v e r s t a a n d o o r a t h e ï s t e n , a g n o s t e n e n
h e d e n d a a g s e s p i r i t u e l e n