Buiten kerk en moskee

More documents

Recommendations

Info

De clusters van basisovertuigingen (of dimensies van spiritualiteit) kunnen niet zomaar over één kam worden geschoren, ze hebben betrekking op uiteenlopende dimensies, inhouden of aspecten. Maar, zoals bijlagetabellen I.4 en I.5 laten zien: ze vertonen anno 2020 wel een dermate duidelijke samenhang dat van één complex kan worden gesproken: de coherente verzameling denkbeelden die samen de hedendaagse spiritualiteit typeren. De nadruk op individuele autonomie en het subjectivisme, de diffuse organisatorische basis en vrijemarktstructuur waarbinnen de aanbieders van spirituele goederen opereren binnen het milieu, laten onverlet dat er wel degelijk sprake lijkt van een samenhangende onderliggende doctrine, gecentreerd op elementen van zelfspiritualiteit, een holistisch wereldbeeld en spiritueel eclecticisme. 3.4.4 Spiritueel en meervoudig religieus? Gaat de hedendaagse spiritualiteit gepaard met vormen van wat wel is aangeduid als multiple religious belonging, ofwel verwantschap met meerdere religies en levensbeschouwelijke stromingen tegelijk? En is die onder ongebonden spirituelen en ongebonden gelovigen meer aanwezig dan onder kerkleden en christelijke gelovigen? Dat is wel gesuggereerd. Berghuijs (2017) stelt hedendaagse spiritualiteit en multiple religious belonging zelfs in een zeker opzicht aan elkaar gelijk. Dat lijkt ook voor de hand te liggen bij een opvatting van religie als iets dat voortdurend verandert tijdens je leven en iets wat niet per se kerkgebonden is, maar vooral te maken heeft met jouw individuele beleving. Iets wat vooral tot stand komt via een persoonlijke zoektocht, waarbij vrijelijk geput kan worden uit allerlei religies, levensfilosofieën en wijsheidsleren. Toch komt Berghuijs in een recente studie naar het verschijnsel tot de conclusie dat de meervoudige affiniteit zich niet in de laatste plaats ook in kerkelijke kringen manifesteert (Berghuijs 2018). Dat wordt bevestigd door onze gegevens. Zoals blijkt uit bijlagetabel I.11 is het niet zo dat ongebonden spirituelen of mensen die zich als spiritueel maar niet als religieus beschouwen het vaakst van meerdere levensbeschouwelijke markten thuis zijn. Meervoudige religiositeit treffen we vooral aan bij Nederlanders die er zeker van zijn dat ze spiritueel zijn ingesteld, maar ook bij hen die zich vooral als religieus omschrijven of naast spiritueel ook als religieus; bij Nederlanders die als een ongebonden gelovige kunnen gelden, maar ook kerklid kunnen zijn of tot de kerkse leden van de Rooms-Katholieke Kerk (rkk) of de Protestantse Kerk Nederland (pkn) behoren. Ook opvallend is dat mensen die zonder twijfel in God geloven zich relatief vaak met alle drie de abrahamitische religies (enigszins of sterk) verwant voelen, maar dat dit gevoel van verwantschap zich niet uitstrekt tot het boeddhisme en humanisme. Diegenen die zichzelf als spiritueel zien, daarentegen, voelen zich juist (relatief) vaker verwant met het boeddhisme en humanisme. Een brede levensbeschouwelijke oriëntatie blijft zeker niet beperkt tot buitenkerkelijke mensen die wel in spiritualiteit geïnteresseerd zijn. Daarnaast vertonen alle eerder onderscheiden kernattitudes van de hedendaagse spiritualiteit – behalve de belangstelling voor paranormale onderwerpen – positieve correlaties met het aantal levensbeschouwelijke stromingen waarmee men zich verwant voelt (tabel 3.22). Vooral mysticisme (het ooit heb- 57 e e n d e r d e m i l i e u : h e d e n d a a g s e s p i r i t u a l i t e i t
en opgedaan van variërende transcendente ervaringen) hangt duidelijk samen met ontvankelijkheid voor uiteenlopende levensbeschouwelijke stromingen. Tabel 3.12 Correlaties tussen de schalen voor uiteenlopende onderdelen van de hedendaagse spiritualiteit en het aantal religies of levensbeschouwelijke stromingen waarmee men zich ‘redelijk’ of ‘sterk’ verwant zegt te voelen, 2020 (in Pearson-correlaties) a aantal stromingen waarmee verwant (0-6) b mysticisme .40 zinvolheid en natuurverbondenheid .30 werken aan spirituele zelfontwikkeling .28 holisme als levensovertuiging .26 eigen innerlijk als leidraad en kennisbron 23 zoek-spiritualiteit .21 bricolage / spiritueel eclecticisme .19 paracultuur .07 a Alle correlaties zijn significant met p < 0,001. b Exclusief ‘andere stroming’ dan zes genoemde. Bron: CentERdata (liss'20) 3.4.5 Sociaal-culturele locatie Spiritualiteit wordt, in de terminologie van Karl Mannheims kennissociologie, mede gekenmerkt door een bepaalde Standortgebundenheit (o.a. Mannheim 1964, 1969). Dit verwijst, naast veel andere zaken, ook altijd naar een perspectief, een specifieke visie op de werkelijkheid, op wat wij meemaken en hoe de wereld in elkaar steekt. De sociale en culturele achtergrond van mensen speelt mee bij de wijze waarop zij aankijken tegen spiritualiteit en hoe zij dit beleven. In de volgende twee paragrafen bekijken we eerst of de manier waarop mensen zichzelf in spiritueel of religieus opzicht typeren gerelateerd is aan bepaalde achtergrondkenmerken (zoals geslacht, leeftijd, opleiding). Vervolgens gaan we na of er een relatie bestaat tussen het onderschrijven van kernopvattingen uit de hedendaagse spiritualiteit en andere levensbeschouwelijke kenmerken (zoals kerklidmaatschap, geloof en levensbeschouwelijke zelftypering). De hamvraag luidt daarmee: wat is de sociaal-culturele en levensbeschouwelijke locatie van de hedendaagse spiritualiteit? Populariteit onder bevolkingsgroepen Het is al vaker geconstateerd: onder mannen en de jeugd zijn personen met een grote distantie ten aanzien van religie en spiritualiteit oververtegenwoordigd (bijlagetabel I.12). Onder de ongebonden spirituelen en Nederlanders die zich wel als spiritueel maar niet als religieus ingesteld beschouwen, treffen we naar verhouding juist veel vrouwen en personen uit de leeftijdsgroep 35-44 jaar aan, wat meer mensen die een scheiding hebben doorgemaakt, beoefenaren van de vrije beroepen, arbeidsongeschikten en hogeropgeleiden. 8 58 e e n d e r d e m i l i e u : h e d e n d a a g s e s p i r i t u a l i t e i t
Page 1 and 2:
Religie in een pluriforme samenlevi
Page 3 and 4:
Het Sociaal en Cultureel Planbureau
Page 5 and 6:
5.9 Zingeving en ervaringen 119 5.1
Page 7 and 8: 1 Inleiding In levensbeschouwelijk
Page 9 and 10: gevings)vragen. De bevindingen plaa
Page 11 and 12: 2.1 Atheïsten en agnosten Hoe secu
Page 13 and 14: Figuur 2.3 Ontwikkeling van het aan
Page 15 and 16: Figuur 2.5 Belang van God in leven
Page 17 and 18: Figuur 2.7 Diverse kenmerken van tr
Page 19 and 20: percentage hedendaagse spirituelen
Page 21 and 22: Figuur 2.10 Geloof in vier aspecten
Page 23 and 24: Figuur 2.10 (Vervolg) Iemands sterr
Page 25 and 26: stuk iets over (de ontwikkeling in)
Page 27 and 28: dat respondenten de stelling ‘het
Page 29 and 30: speelt: diegenen die (nog) gelovig
Page 31 and 32: zo’n 5000 geïnteresseerden. Vele
Page 33 and 34: Schema 3.1 Ideaaltypisch onderschei
Page 35 and 36: we dat hier hebben onderzocht, kan
Page 37 and 38: en het percentage overtuigde gelovi
Page 39 and 40: Tabel 3.2a Zelftypering als religie
Page 41 and 42: niettemin in allerlei onderzoeken (
Page 43 and 44: Tabel 3.4 Spirituele activiteiten n
Page 45 and 46: Tabel 3.4 (Vervolg) Spirituele acti
Page 47 and 48: Uitweiding: orthodoxe christenen en
Page 49 and 50: Tabel 3.6 Spirituele activiteiten n
Page 51 and 52: daagse spiritualiteit kenmerken. Oo
Page 53 and 54: De verminderde instemming geldt nie
Page 55 and 56: Andere kernopvattingen: bricolage e
Page 57: Tabel 3.11 Zoekspiritualiteit, 2009
Page 61 and 62: Tabel 3.13 Drie aspecten van hedend
Page 63 and 64: Tabel 3.13 (Vervolg) Zin leven: uni
Page 65 and 66: de dominante cultuur om, en waren (
Page 67 and 68: kringen een rol, net als het bestaa
Page 69 and 70: de typische spiritueel is een hoger
Page 71 and 72: oudere (65-plus) vrouwen van wie 38
Page 73 and 74: Wat betekent de toename van het per
Page 75 and 76: Figuur 4.3 ‘Vindt u dat de overhe
Page 77 and 78: Tabel 4.2 Cultuurchristen, seculier
Page 79 and 80: Figuur 4.6 ‘Ik heb er behoefte aa
Page 81 and 82: De derde dimensie, in het Engels ve
Page 83 and 84: Tabel 4.3 Zingeving: (levens)doel E
Page 85 and 86: Tabel 4.4 Zingeving: coherentie Erv
Page 87 and 88: Tabel 4.5 Zingeving: (levens)belang
Page 89 and 90: elangrijk voor het ervaren van zing
Page 91 and 92: voeren waarbij we de zinzoekers ver
Page 93 and 94: voor het eerst mee gemeten. Dit mee
Page 95 and 96: 16 Volgens deze indeling zitten er
Page 97 and 98: Zingeving is een lastig te definië
Page 99 and 100: ‘Ja, heel nihilistisch. Als ik er
Page 101 and 102: tualiteit genoemd, door De Hart (20
Page 103 and 104: Ja, het leven, het leven dient zich
Page 105 and 106: De vereniging, die zo’n 1700 lede
Page 107 and 108: expliciete humanisten en atheïsten
Page 109 and 110:
voornamelijk atheïsten zijn. Kruit
Page 111 and 112:
denk dan ook over het geloof, of da
Page 113 and 114:
En misschien hebben we nodig dat he
Page 115 and 116:
Een andere respondent, een hedendaa
Page 117 and 118:
Een man van in de zeventig die zich
Page 119 and 120:
In dit geval is geluk iets dat voor
Page 121 and 122:
Op een iets abstracter niveau wordt
Page 123 and 124:
heel zeker. Dat leiden wij af uit h
Page 125 and 126:
Nul, helemaal niks, helemaal niks,
Page 127 and 128:
ezig zijn’. In lijn met de litera
Page 129 and 130:
maar ik heb er wel zin in’. Toch
Page 131 and 132:
drinkt en geniet van al je bezit, d
Page 133 and 134:
mens en de samenleving waarderen, o
Page 135 and 136:
collectivistisch te interpreteren (
Page 137 and 138:
4 Zie hoofdstuk 5. 5 Henry VI, 2. 1
Page 139 and 140:
aanleiding voor Nederlanders om zic
Page 141 and 142:
hen is van mening dat moslims moete
Page 143 and 144:
dat het geloof in een god die zich
Page 145 and 146:
nen die met elkaar samenhangen (mut
Page 147 and 148:
In zoverre er in de toekomst sprake
Page 149 and 150:
In bredere zin zullen oordelen en m
Page 151 and 152:
7.4 Tot besluit Tot slot, de catego
Page 153 and 154:
8 Concluding remarks on three repor
Page 155 and 156:
limit on the latter. Also, for some
Page 157 and 158:
Christian elements or adjusting the
Page 159 and 160:
three possible challenges (amongst
Page 161 and 162:
2019). Orthodox and other Muslims a
Page 163 and 164:
all citizens and groups are able to
Page 165 and 166:
ack of its involvement in the socia
Page 167 and 168:
3 Similar findings were recorded fo
Page 169 and 170:
in secular countries like the Nethe
Page 171 and 172:
One striking finding is that respon
Page 173 and 174:
Literatuur Andriessen, I., J. Hoege
Page 175 and 176:
Green, M. (1999). Weber and Lawrenc
Page 177 and 178:
Oishi, S. en E. Diener (2014). Resi
show all

Buiten kerk en moskee

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?