Buiten kerk en moskee

denk dan ook over het geloof, of dat zin heeft, dus’ (D28, vrouw, 81 jaar). Een ander zegt
over het hogere:
Respondent: Dan denk ik aan iets hogers, mensen die dus in God geloven en dat soort
dingen.
Interviewer: Kunt u dat iets meer onder woorden, iets hogers, God? En wat het dan ook
voor u is?
Respondent: Ja wat voor anderen weleens zijn kan, maar dat is iets geestelijks, iets waarin
men gelooft en wat niet tastbaar is. (D30, man, 79 jaar)
Deze respondenten hebben religieuze connotaties bij het woord zingeving. Desalniettemin
omschrijven zij, op basis van hun eigen leven en overtuigingen, in de meeste gevallen wat
zingeving (door sommigen liever betekenisgeving genoemd) voor hen betekent. Hierbij zijn
samenleven met andere mensen en het hebben van een doel in het leven aspecten die
regelmatig worden genoemd.
Kijkend naar de manier waarop religious nones hun leven vormgeven, is het hebben van
relaties met andere mensen, bijvoorbeeld kinderen (zowel de eigen kinderen, kleinkinderen
als leerlingen) voor de meerderheid van de respondenten inderdaad van groot belang:
Kijk, de centrale vraag van: waarom leef je? Er zal toch een bepaald doel zijn van het
bestaan op aard zeg maar. En nogmaals dat vind ik dus niet in een bepaald gebouw of wat
dan ook, maar ik vind het meer in de overdracht van kennis, van, vind dat ik zelf ook een
heel eh, tenminste, ik denk dat ik een heel sociaal mens ben. Ja, andere mensen een plek
helpen geven in het leven zeg maar. Mensen die in ontwikkeling zijn. (D29, man, 61 jaar)
Ik leef nu voor mijn kinderen, zou ik geen kinderen hebben dan zou ik voor mezelf leven en
dan zou ik ook zorgen, als ik dood ben, dat er niks meer was. (D25, man, 48 jaar)
Voor een respondent is atheïsme zelf een vorm van zingeving, omdat het betekent dat je
als mens moet accepteren dat er niets is:
Respondent: Het is niet zwart/wit, maar zoals ik in het begin al zei, dat atheïsme dat zit
erin, maar dat was ook een van de redenen wel om me hiervoor op te geven, dat ik denk van:
goh, ik wil daar best over praten, geen probleem. Atheïsme is ook een vorm van zingeving.
Interviewer: Ja. Maar hoe zou u dat dan omschrijven? De zingeving, dat atheïsme?
[…]
Respondent: Het accepteren van dat er niets is als het ware, niets is na mijn overlijden, na
mijn wereld zeg maar, ja dat is voor mij ook een vorm van zingeving, van realisme. (D29,
man, 61 jaar)
Het valt op dat de blik op de toekomst is gericht. Dat blijkt uit zaken die respondenten noemen
die hun leven zin geven. Zo staat zorgen voor anderen centraal, waarmee het creëren
van een beter en welvarender leven voor jezelf en anderen wordt bedoeld. Een respondent
noemt in dit verband kennisoverdracht en weer een ander het klimaat. Het ‘nu’, niet in spi-
110 z i n g e v i n g z o a l s v e r s t a a n d o o r a t h e ï s t e n , a g n o s t e n e n
h e d e n d a a g s e s p i r i t u e l e n