Buiten kerk en moskee

Tabel 3.2b
Zelftypering als religieus of spiritueel ingesteld en institutionele binding (Culturele Veranderingen),
2010-2018 (in procenten)
cv cv cv cv cv
2010 2012 2014 2016 2018
typeert zichzelf als… a
niet religieus, ook niet spiritueel ingesteld 39 38 42 45 44
niet religieus, wel spiritueel 14 16 15 17 16
wel religieus, niet spiritueel ingesteld 20 19 16 15 18
zowel spiritueel als religieus ingesteld 27 28 27 23 22
100 100 100 100 100
zelftypering en kerklidmaatschap:
kerklid 32 31 28 25 24
ongebonden gelovige b 19 19 19 17 18
ongebonden spiritueel c 13 15 14 16 15
seculier d 36 35 39 43 42
100 100 100 100 100
a
b
c
d
De vraagformulering wisselt enigszins tussen de onderzoeken. In de liss onderzoeken: ‘Bent u religieus
ingesteld?’ en ‘Bent u spiritueel ingesteld?’ In Culturele Veranderingen: ‘In welke mate zou u zichzelf
een religieus mens noemen?’ en ‘Ongeacht of u zichzelf als religieus beschouwt of niet, hoe spiritueel
zou u zeggen dat u bent?’ In God in Nederland: ‘Beschouwt u zichzelf als een gelovig mens?’ en
Ongeacht of u zichzelf als religieus beschouwt of niet, hoe spiritueel zou u zeggen dat u bent?’
Daarnaast zijn er verschillen in dataverzameling. liss is een panel (gebaseerd op een kanssteekproef)
terwijl voor elke nieuwe editie van Culturele Veranderingen een verse steekproef wordt getrokken
(beide onder Nederlanders van 16 jaar en ouder). Dit alles betekent dat er enige voorzichtigheid moet
worden betracht in het vergelijken van de verschillende onderzoeken in tabel 3.2a en 3.2b.
Beschouwt zich niet (meer) als lid van een kerk, maar typeert zichzelf wel als religieus en eventueel ook
als spiritueel.
Beschouwt zich niet (meer) als lid van een kerk en evenmin als gelovig, maar wel als spiritueel.
Geen kerklid, en ziet zich noch als religieus noch als spiritueel.
Bron: scp (cv’10-’18)
3.4.2 Praktisering: enkele spirituele activiteiten
Aldus de leer, maar daarmee nog niet het leven. Naast denkbeelden en zelftyperingen hebben
we ook geprobeerd enkele praktiseringen van spiritualiteit in beeld te krijgen. In de
liss-editie van 2020 zijn zeven activiteiten aan de respondenten voorgelegd met de vraag
of zij daar weleens aan hebben deelgenomen (tabel 3.3). Nadere analyse leert dat er sprake
is van twee clusters van activiteiten. De eerste betreffen meer algemene spirituele activiteiten:
meditatie, yoga, spirituele cursus, paranormale beurs. De tweede betreffen activiteiten
die verbonden lijken met een meer specifiek religieuze – en dan, zoals zal blijken, vooral
rooms-katholieke – sfeer. Bij dit laatste gaat het bijvoorbeeld om een kaarsje branden, een
plek voor bezinning en een huisaltaartje 6 . We voegen de items niet samen tot een schaal
vanwege een te geringe schaalbaarheid, maar bespreken ze apart omdat deze items desal-
39 e e n d e r d e m i l i e u : h e d e n d a a g s e s p i r i t u a l i t e i t