Buiten kerk en moskee

je je niet meer te laten tegenhouden door angsten, die het gevolg zijn van de trauma’s die je
in je leven opgelopen hebt. (D23, man, 23 jaar)
Tegenover de inhoud van traditionele religies staan de meeste spiritueel gelovigen die we
hebben gesproken meestal positief. Met hun doorgaans eclectische instelling zit er volgens
hen overal wel wat waarheid in, maar ze zijn uitsproken negatief over de instituties (de kerken)
die traditionele vormen van religie vormgeven en onderwijzen. Die instituties draaien
volgens twee respondenten om macht en zijn dus per definitie corrupt. De wereld is volgens
de religious nones die we gesproken hebben niet geschapen door een god, en daarmee
dus voor een groot deel voor mensen maakbaar. Als individu moet je volgens hen zelf
je eigen leven vorm en zin geven en daarbij staat uiteindelijk, zo lijkt het, niet zozeer het
hebben van een zinvol, maar een gelukkig leven voorop. Of, zoals een respondent het verwoordde:
‘Je komt en je gaat en in de tussentijd moet je er het beste van maken’ (D36,
vrouw, 23 jaar). Zoals een religious none veelzeggend met voldoening en lachend opmerkte
tijdens het interview: ‘Mijn leven heeft absoluut geen zin maar ik heb er wel zin in’ (D25,
man, 48 jaar). Het liefst wil men het daarbij fijn, goed en gezellig hebben met anderen:
‘Alleen maar te genieten dat vind ik te plat, maar gewoon lekker goed te leven met de
mensen om mij heen’ (D35, man, 71 jaar). Religious nones lijken, in vergelijking met spiritueel
gelovigen, zich ook wat meer op het beleven van geluk in het hier en nu te concentreren:
Maar hier in het – het gaat om het moment. Hier en nu ben ik nog steeds trouw aan mijzelf.
En dat heb – was misschien tien jaar geleden, was dat net wat andere zelf, maar zo kan je
wel steeds in het hier en nu voelen dat je trouw bent aan jezelf. (D24, vrouw, 26 jaar)
Wat zowel hedendaagse spirituelen als agnosten en atheïsten met elkaar gemeen lijken te
hebben, is een individualistische kijk op de wereld en het eigen leven waarin weinig of geen
plek is voor enige vorm van autoriteit zoals die bijvoorbeeld wordt (of kan worden) uitgeoefend
door religieuze instellingen. In dat opzicht zijn zowel de nieuwe spiritueel als de
religious none heel modern: uiteindelijk is het individu zelf de maat der dingen en accepteert
men niet, of in ieder geval niet zonder meer, een (religieuze) autoriteit of traditie.
In tegenstelling tot de atheïsten die we hebben gesproken lijken spiritueel gelovigen minder
snel geneigd het individu als een soort los atoom te beschouwen dat onvermijdelijk
onderhevig is aan onpersoonlijke natuurwetten. Voor de meeste spiritueel gelovigen is
alles met alles verbonden, zowel in de ruimte als in de tijd. Dat betreft misschien niet de
stoffelijke gedaante die een individu toevallig in het hier en nu aanneemt, maar wel zijn
onsterfelijke ziel, een ziel die door tijd en ruimte heen verbonden kan zijn met een andere
ziel (tweelingziel of ‘oude ziel’) en waardoor je ook met overledenen in contact kan staan.
Zo zegt een spirituele gelovige respondent:
Wat ik heel bijzonder vind om te merken is dat ik bijvoorbeeld in Portugal vorig jaar een
vriend voor het leven heb ontmoet, waar ik ook gisteren contact mee had en waarvan ik
zeker weet, hij ook, dat wij elkaar in een eerder leven ontmoet hebben, dat weten wij allebei
121 z i n g e v i n g z o a l s v e r s t a a n d o o r a t h e ï s t e n , a g n o s t e n e n
h e d e n d a a g s e s p i r i t u e l e n