Buiten kerk en moskee

tage van de bevolking dat afwijzend staat tegenover de stelling dat het leven geen enkel
doel dient ook relatief sterk is afgenomen in landen zoals Nederland en Slowakije, waar
het ongeloof tussen 2008 en 2018 relatief sterk is toegenomen. En inderdaad: op landelijk
niveau blijkt er een behoorlijk sterke negatieve correlatie (-0,46) te zijn tussen de verandering
in het percentage agnosten en atheïsten (figuur 2.3) en het percentage dat afwijzend
staat tegenover de stelling dat het leven geen enkel doel dient (figuur 2.11) tussen 2008 en
2018. In 2018 is de correlatie (-0,43) en trendlijn op landelijk niveau tussen deze twee variabelen,
zoals verwacht, negatief (figuur 2.12). Hoe religieuzer een land, hoe meer zingeving
de inwoners in het algemeen ervaren. Die constatering is in overeenstemming met (ander)
internationaal onderzoek (Oishi en Diener 2014).
Figuur 2.12
Zingeving en ongeloof, 2018 (in procenten) a
100
het leven dient geen enkel doel ((sterk) oneens)
90
80
70
60
50
40
US
SI
ES
AT
CH
SK
HU
DE
CZ
FR
NO
GB
DK
SE
NL
30
0 10 20 30 40 50 60
atheïsten en agnosten
scp.nl
a
at = Oostenrijk; ch = Zwitserland; cz = Tsjechië; dk = Denemarken; de = Duitsland; es = Spanje;
fr = Frankrijk; gb = Groot-Brittannië; hu = Hongarije; nl = Nederland; no = Noorwegen; se = Zweden;
sk = Slowakije; si = Slovenië; us = Verenigde Staten.
Bron: issp (issp’18)
Dat wil met andere woorden zeggen dat er op landelijk niveau een negatief verband lijkt te
zijn tussen ongeloof (het percentage van de bevolking dat aangeef atheïst of agnost te zijn)
en zingeving. Maar wellicht is dit iets te kort door de bocht. Het zou immers zo kunnen zijn
25 o n g e l o o f , s p i r i t u a l i t e i t e n z i n g e v i n g i n i n t e r n a t i o n a a l
p e r s p e c t i e f