Buiten kerk en moskee

vrouw van 30 jaar geeft hetzelfde aan, maar voegt toe dat ze weliswaar gelovig is, maar
niet aangesloten is bij een religieuze gemeenschap. Een andere jonge vrouw wil zichzelf
geen label geven en vindt het het belangrijkst ‘om bij haarzelf te blijven’ (D24, vrouw,
26 jaar).
5.2 Doel, ertoe doen en coherentie
Wij vroegen de bovenstaande respondenten naast hoe zij zichzelf identificeerden ook naar
wat zij onder zingeving verstaan en wat hun leven zin geeft. De respondenten die wij
gesproken hebben zien de drie dimensies van zingeving zoals opgesteld door George en
Park (doel, ertoe doen en coherentie), als we ze er in de interviews expliciet naar vragen,
niet altijd terug in hun eigen leven. We lopen deze drie dimensies in deze paragraaf kort
een voor een na. Als respondenten wordt gevraagd of ze een (hoger en overkoepelend)
doel hebben waar ze voor leven dan worden er verschillende antwoorden gegeven. Zo zijn
er vijf personen die, naar eigen zeggen, geen hoger doel hebben. Een vrouwelijke respondent
stelt bijvoorbeeld: ‘Ik leef de dag’ (D31, vrouw, 72 jaar). Een mannelijke respondent
beantwoordt de vraag naar een hoger doel simpelweg ontkennend: ‘Nee, nooit gehad’
(D30, man, 79 jaar).
Voor anderen is de zorg voor naasten, kennisoverdracht, het klimaat of belangstelling voor
de medemens een hoger doel. Sommigen hebben praktische, meer materialistische doelstellingen,
zoals het kopen van een groter huis of het verdienen van geld.
Een aantal spirituele respondenten noemt ook het concept spirituele groei. Spirituele groei
betekent volgens Laceulle (2016) dat mensen proberen dichter bij hun authentieke kern te
komen en daarmee te ‘worden wie ze zijn’. Dit is voor spiritueel-gelovigen in de interviews
vaak een belangrijk levensdoel. Zo omschrijven twee spiritueel-georiënteerde respondenten
hun (levens)doel als volgt:
Ja, innerlijke balans en dat ik dus vandaaruit dan gewoon wat voor de wereld kan betekenen.
Dus dat ik mijn licht kan laten schijnen op mensen die in het donker zitten als het ware,
dus dat zij ook hun weg weer kunnen vinden. (D23, 23 jaar, man)
Nou bewustzijnsgroei, dat je niet denkt dat alles maar gewoon is, dat je niet 60 of 80 jaar
leeft, maar dat het een reden heeft dat je hier bent. Dat geeft mij zin, dat het niet voor niks
is, daarom houd je het vol. (D32, 58 jaar, man)
Niet-gelovigen daarentegen waren, wanneer ze hiernaar werden gevraagd, over het algemeen
wat eerder geneigd praktische aangelegenheden te noemen, zoals: ‘Ik heb geprobeerd
[mijn leven] steeds te verbeteren, opdat je dan weer geld verdient’ (D30, man,
79 jaar) of ‘Ja. Nou, nee, ik denk een doel is er niet meer. Ik hoop dat het, ja het doel, dat
het allemaal goed blijft gaan met ons tweetjes’ (D29, vrouw, 81 jaar).
De antwoorden die worden gegeven op vragen over de tweede component, mattering of
ertoe doen, vallen uiteen in twee soorten. Enerzijds vertellen respondenten (en dan vooral
de niet-gelovigen) dat er geen sprake is van ertoe doen. Zoals een mannelijke atheïst zegt:
97 z i n g e v i n g z o a l s v e r s t a a n d o o r a t h e ï s t e n , a g n o s t e n e n
h e d e n d a a g s e s p i r i t u e l e n