Buiten kerk en moskee

Andere kernopvattingen: bricolage en zoekspiritualiteit
In de Culturele Veranderingen-enquêtes is enkele keren de stelling voorgelegd dat men
religie, al grasduinend in de voorradige tradities, zelf bijeen zoekt (tabel 3.9). Hier doet de
respondent daarmee een uitspraak over hoe hij of zij zijn/haar eigen religie vormgeeft. De
vraag is minder vrijblijvend dan hoe men in het algemeen tegen dit spirituele grasduinen
aankijkt, maar lijkt ook voorbij te gaan aan de positie van mensen die er helemaal niet op
uit zijn een religie bijeen te zoeken, op welke wijze dan ook.
Tabel 3.9
Opvatting over drie kernideeën uit de hedendaagse spiritualiteit, 2008-2016 (in procenten)
2008 2010 2012 2014 2016 allen
Religie zoek ik zelf bijeen in de wijsheid van allerlei
tradities en ideeën
geldt helemaal voor u 18 . 15 15 14 15
geldt gedeeltelijk voor u 39 . 41 41 38 40
geldt helemaal niet voor u 43 . 44 45 49 45
Bron: scp (cv’08-’16)
In liss’20 is het anders aangepakt (zie tabel 3.10). Daarin zijn de vragen algemener gehouden.
We vinden geen aanwijzingen voor een duidelijke toename van de affiniteit met
levensbeschouwelijk eclecticisme (gemiddelde schaalscore respectievelijk 13,2 en 13,0). In
ruime meerderheid (twee derde van de bevolking in 2020) onderschrijven Nederlanders
dat er vele bronnen van levenswijsheid zijn en dat je daaruit kunt putten voor een combinatie
op jouw maat. Verwant aan spiritueel eclecticisme is een spirituele zoekoriëntatie
(zie tabel 3.11). Die lijkt gemiddeld wat minder populair te zijn geworden (respectievelijk
19,3 en 18,9). Opnieuw kan gesproken worden van een zeker relativisme. In beide jaren
onderschrijft ongeveer de helft van de Nederlanders het belang dat een persoonlijke crisis
kan hebben, de voorlopigheid van elk verkregen inzicht en de waarde van twijfels en
onzekerheden.
54 e e n d e r d e m i l i e u : h e d e n d a a g s e s p i r i t u a l i t e i t