Buiten kerk en moskee

Sommige respondenten leggen de nadruk op het cognitieve aspect van zingeving, terwijl
andere juist de ervaring vooropstellen. Hoewel er sprake is van een kleine selectie respondenten,
viel het op dat jonge respondenten een ander frame lijken te gebruiken dan
oudere respondenten. Jonge mensen onder de 35 noemen ‘intens beleven’, ‘leuke dingen
doen’ en ‘zelf bepalen wat je doet’ als onderdeel van zingeving. Onderzoek bevestigt inderdaad
dat jongeren een dergelijke high-arousal state (veel adrenaline, hoge hartslag enzovoort)
anders en doorgaans positiever ervaren dan ouderen (Scheibe et al. 2013). Ouderen
daarentegen geven in bepaalde gevallen aan dat zingeving iets cognitiefs is, iets van de
ratio, waarover moet worden nagedacht, alleen of samen met andere mensen. Zij leggen
de nadruk minder op het ervaren van emoties en juist meer op andere sociale waarden en
normen, zoals ‘wie goed doet, goed ontmoet’.
5.6 Zingeving en lijden
Dat (het bestaan van) lijden bij velen een centrale rol speelt in het denken over zingeving
kwam duidelijk in de interviews naar voren. Lijden zou voor mensen de antipode van zingeving
kunnen zijn. Lijden kan worden opgevat als iets dat zinloos is, iets dat mensen overkomt
en waar ze niet voor kiezen. Hoewel respondenten tijdens de interviews aangeven
dat lijden natuurlijk niet prettig is, is het de manier van omgaan met het lijden wat het voor
hen uiteindelijk wel of niet zinvol maakt. Opvallend is dat slechts één respondent tijdens de
interviews te kennen gaf dat lijden zinloos is. Zij ervaart het leven als zinloos, omdat ze, zo
zegt ze, haar hele leven veel pijn heeft gekend en momenteel depressief is. Ze zegt hierover:
‘Waarom ben ik op de wereld? Voor ellende? Had mij maar met het gootsteenputje
weggegooid dan’ (D26, vrouw, 69 jaar).
Met name de hedendaagse spirituelen zien daarentegen lijden als iets dat zin heeft. Ze
bemerken dat vaak niet direct, dus wanneer het lijden plaatsvindt, maar ontdekken vaak in
retrospectief waarom iets is gebeurd. Dat geeft kennis en inzicht en dus ook zin aan de
gebeurtenis. Zo zei een jonge man:
Ja, heel erg, ja, want dan kom je soms na een reeks van bepaalde gebeurtenissen, dan kan je
soms toch wel de conclusie trekken van oké, daarom is dit gebeurd. Ja, wat ik net zei van ja,
niks is toeval, alles gebeurt dan wel met een reden en dat je door bepaalde gebeurtenissen
dan daar gewoon lessen uit leert trekken, ja, dat is ook een leerproces, want ja en dan heb ik
het voornamelijk over negatieve gebeurtenissen, die kan je zien als alleen negatief en dat is
mij overkomen en dan plaats je jezelf in een slachtofferrol, maar dan geef je eigenlijk een
soort van je eigen kracht weg, terwijl als je zoiets hebt van dat je de verantwoordelijkheid
neemt voor die negatieve gebeurtenis en dat jij bepaalt hoe je erop reageert, ja dat is toch
wel ‘n veel sterkere positie om vanuit te werken en dan kan je naar jezelf kijken van oké, wat
heeft het mij geleerd, waarom is dit gebeurd en dan ja, nou oké om die reden en dan kan je
het, in de toekomst zou je het bijvoorbeeld kunnen voorkomen. Dat is niet de hoofdreden,
maar gewoon wel dat je er iets uithaalt en dat je iets gewoon meeneemt. (D23, man,
23 jaar)
113 z i n g e v i n g z o a l s v e r s t a a n d o o r a t h e ï s t e n , a g n o s t e n e n
h e d e n d a a g s e s p i r i t u e l e n