Buiten kerk en moskee

Dat wijkt nogal af van het profiel van kerkleden. Daar zijn ouderen, weduwen/weduwnaars
en verzorgers van de huishouding duidelijk oververtegenwoordigd. Nederlanders die hun
kaarten op spiritualiteit zetten, zijn gemiddeld ongeveer tien jaar jonger dan kerkleden en
godsdienstig ingestelde Nederlanders. De verschillen zijn allemaal significant (p < 0,01),
maar de correlaties zijn vrij zwak. 9 Het opleidingseffect – doorgaans een belangrijke verklarende
variabele – valt mee.
In de volgende twee tabellen (bijlagetabel I.13) zijn de achtergrondkenmerken vervolgens
in verband gebracht met de acht complexen van kernopvattingen uit de hedendaagse spiritualiteit.
Uit de eta’s kan worden opgemaakt dat de verschillen ook hier doorgaans
bescheiden zijn of niet significant. Toch zijn er wel wat verschillen te ontdekken wat betreft
de mate waarin bevolkingsgroepen zich aangesproken voelen door de kernopvattingen. Zo
staan ze bijna allemaal hoger aangeschreven bij vrouwen en wordt vooral ook door ouderen
en laagopgeleiden waarde gehecht aan het zich laten leiden door het eigen innerlijk als
leidraad en kennisbron. Met paranormale opvattingen hebben ouderen daarentegen weer
relatief weinig op, net als hoogopgeleiden. Gescheiden mensen hebben wat meer affiniteit
met het werken aan spirituele ontwikkeling en zoekspiritualiteit. Hetzelfde geldt voor
hoogopgeleiden.
De relatief geringe ontvankelijkheid van ouderen en hoogopgeleiden voor paranormale
onderwerpen en de relatief grote ontvankelijkheid van vrouwen hiervoor keert terug in bijlagetabel
I.14, voor zowel 2025 als 2020. Onder alle bevolkingsgroepen liep de steun voor
paranormale overtuigingen terug. Dit voltrok zich het meest bij vrouwen, verweduwde
mensen en bewoners van plattelandsgebieden.
Godsdienstigheid, kerkelijkheid en hedendaagse spiritualiteit
Tot slot brengen we de kernideeën van de hedendaagse spiritualiteit in verband met de
verdere levensbeschouwelijke achtergrond van de respondenten, waaronder hun kerkelijke
affiniteit, gelovigheid en hoe zij zichzelf typeren. We beginnen met drie basisovertuigingen
die een aantal jaren in Culturele Veranderingen zijn meegenomen (tabel 3.13). Zijn die drie
overtuigingen verbonden met nog andere levensbeschouwelijke kenmerken? Onderstaande
tabel (tabel 3.13) laat zien dat dit inderdaad het geval is. De meeste scepsis blijkt
aan de uiteinden van het levensbeschouwelijke spectrum te bestaan. Zowel buitenkerkelijken
van huis uit en overtuigde ongelovigen als de regelmatige kerkgangers onder de kerkleden
en orthodoxe christenen tonen zich minder gecharmeerd van de drie aspecten van
hedendaagse spiritualiteit. Vooral op een sterke verwijzing naar levensbeschouwelijke individualisering
als de stelling dat het in het leven gaat om je uniciteit en zelfontplooiing
wordt door regelmatige kerkgangers en orthodoxe gelovigen het meest terughoudend
gereageerd. Rooms-katholieken zijn meer gecharmeerd van de noties van de hedendaagse
spiritualiteit dan de protestanten van de pkn; iets dat we dadelijk nogmaals bevestigd zullen
zien. Het zijn met name de ongebonden gelovigen en de ongebonden spirituelen die
affiniteit hebben met de drie elementen van hedendaagse spiritualiteit.
59 e e n d e r d e m i l i e u : h e d e n d a a g s e s p i r i t u a l i t e i t