Da hadde vært litt kult visst vi hadde snakka strilsk om hondra år”

(2003:36). Dei skriv at synkron variasjon mellom generasjonar ikkje treng å bety at det skjer
ei språkendring, men at slike mønster gjentek seg i generasjon etter generasjon.
3.4.2.1.1 Tilpassingsteorien
Tilpassingsteorien, eller akkomodasjonsteorien (frå no kalla tilpassingsteorien), handlar om
tilpassing i høve til andre talespråklege varietetar. Ein kan tala om konvergens og divergens.
Konvergens vil seia at språkbrukaren nærmar seg ein annan varietet, medan divergens vil seia
talespråkleg avstand til ein annan varietet. (Akselberg 2003:160.) Etter at Øygarden fekk bru,
har det isolerte samfunnet vorte meir ope. Det har vorte ein del av noko større. I tillegg har det
flytta ein del folk inn, og gjestearbeidarar sette nok også sitt preg på samfunnet mens dei var
der. Denne tilpassingsteorien handlar om variasjon i talemålet avhengig av kven ein snakkar
med. Men dette er trekk som kan ”festa” seg, og ein er då inne på den allereie nemnde
skilnaden mellom variasjon og endring.
Ein talar om tre typar tilpassing. Over kort tid fører det til språkleg variasjon, over lang tid
kan tilpassing føra til språkendring. Røyneland (2005:120) seier det slik at korttidstilpassing
er lågaste nivå, som kan vera ein interaksjonell episode, langtidstilpassing gjeld den einskilde
språkbrukaren, og at eit individ endrar språket. Deretter kan ein tala om språkendring hjå
delar av kollektivet, og då er ein på høgaste nivå, altså samfunnsnivå (jf. mellom andre
Kerswill 1994).
Sosialpsykologen Giles (1973) var den første til å setja namn på nettopp denne teorien
(Trudgill 1986:2). Ein kan endra språket sitt etter kven ein snakkar med, ved å konvergera
mot ein person som ein gjerne vil ha aksept hjå, medan ein kan divergera, snakka meir ulikt,
dersom ein vil halda på avstanden til personen ein talar med. Tilpassingsteorien, slik Giles og
hans medarbeidarar brukte han, søkte å forklara kvifor språkbrukarar modifiserer språket sitt i
den eine eller andre retninga i andre sitt nærvær. (Trudgill 1986:2.) Dette er eit
grunnleggjande trekk ved tilpassingsteorien, at ein ser på språkleg åtferd som ein refleks. Det
er basert på språkbrukaren sitt ønske om, som nemnt, identifikasjon eller distanse til andre
menneske. (Mæhlum 2003:112.) Giles ser hovudsakleg på konvergens og divergens i kontakt
over kort tid og langs ein akse mellom høg og låg prestisje. Men frå eit lingvistisk perspektiv,
seier Trudgill (1986:3), er det klart at tilpassing òg kan føregå mellom språk som regionalt
eller sosialt skil seg frå kvarandre, og over lang tid. Langtidstilpassing er meir interessant for
ein lingvist enn korttidstilpassing, for som eg nemnde over, så er det langtidstilpassing som
kan føra til språkendring.
30