Da hadde vært litt kult visst vi hadde snakka strilsk om hondra år”

Som eg skreiv ovafor, er det vanlegvis slik at lokale språknormer gjerne må vika for dei
som er meir utbreidde i regionen, og det same gjeld nok òg for andre samfunnsnormer når dei
kjem i kontakt med kvarandre.
Sidan 1299 har Oslo (tidlegare Christiania) vore hovudstad. Mellom anna regjering,
Storting og kongefamilien held til der, saman med dei fleste riksdekkande avisene, dei fleste
radiokanalane og den største fjernsynsstasjonen. Det har òg vore diskusjonar om at regjeringa
er dominert av folk som kjem frå Oslo (mellom anna Bergensavisen 2008). At Oslo på mange
måtar dominerer over resten av Noreg, er noko som eg trur alle er klar over, og temaet har
vore oppe til fleire diskusjonar (sjå mellom anna Regjeringa, Kommunal- og
regionaldepartementet 2009 og Altaposten 2010). Eg skal ikkje gå inn på desse diskusjonane,
men nøyer meg med å visa til dette som eg her vil kalla dominansforholdet mellom Oslo og
resten av landet. I prosjektet har dette vore problematisert ved å leggja inn austlandsstemmer
saman med bergensk og andre varietetar i dialektmasketestane (jf. 4.13).
3.4.2.3.5 Regionalisering
Regionalisering er eit vidt omgrep. Ofte viser regionar eller landsdelar fellesdrag i utviklinga.
Dialektforskjellane mellom dei minste lokalitetane forsvinn ofte til fordel for språkdrag som
dekkjer større område, som eit slags kompromiss. (Sandøy 2003:227.) Dei siste 30 åra har det
i delar av landet vakse fram sterke regionssenter. Knutepunktet i kommunikasjonen ligg i
slike senter, og ungdomar frå bygda flyttar dit for å gå på skule. I regionssenteret har gjerne
dialekten allereie vore igjennom ein forenklingsprosess, og han kan dermed få ei medfart i
samband med indre faktorar til språkendring. (Skjekkeland 2005:23ff.)
På Vestlandet er det ikkje heilt klart at det skjer ei utjamning til eit regionaltalemål, for
skilnadane er framleis store. Det viktigaste trekket som kan nemnast her, er skarre-r, som
viser stor ekspansiv kraft. (Sandøy 2003:230.) Kulturlivet i byen dannar mønster og
dominerer påverknaden (jf. 3.4.2.3.4), og språket påverkar dialektane kring byen. Det er
gjerne ei modifisert form av bymålet som er norm, ikkje det høgare talemålet. (Skjekkeland
2005:24f.)
I ein region må det ikkje vera slik at byen og sentrum påverkar. Bygdene rundt byane kan
få ei uavhengig utvikling. Det er ikkje berre byen og sentrum som har kontakt med bygdene
rundt. Bygdene har òg kontakt utan at byen er involvert. Helge Omdal (1994) skriv i si
doktorgradsavhandling om setesdølar som flyttar til Kristiansand. Han finn ut at setesdølane
får språktrekk som er felles for eit større område, ikkje kristiansandsk bymål. Dialekttrekka
38