Da hadde vært litt kult visst vi hadde snakka strilsk om hondra år”

Skilnaden mellom endo- og eksosentriske er at i førstnemnde er samfunnet og innbyggjarane
prega av skepsis til framande og stor tru på lokale verdiar. I eksosentriske er innbyggjarane
meir positive til det som kjem utanfrå. Altså kan ein no setja desse omgrepa saman på ulike
måtar og få lukka, endosentriske, der språkpåverknad ikkje er påtrengjande, ein kan ha lukka,
eksosentriske, som er opne for påverknad, men det vil ikkje gå like raskt som i opne og
eksosentriske (Andersen 1988). Men dette har sjølvsagt møtt kritikk. Mellom anna har
Hudson (1996:27) kritisert dette for å vera for ”utanfrådefinert”, nettopp fordi han som nemnt
meiner at språkbrukarane sjølve avgjer kven som høyrer til deira språksamfunn. Forskarar har
altså brukt omgrepet språksamfunn ulikt, og tradisjonelt har det vore brukt som metodisk
reiskap i granskingar innafor sosiolingvistikk. Måten ein har definert språksamfunnet på, har
dermed vore viktig for populasjonsstorleiken i granskinga og for informantutvalet som skal
representera populasjonen. Sjølv om denne tilnærmingsmåten metodisk sett er nødvendig, så
er problemet dei teoretiske premissane når det gjeld oppfatninga av kva eit språksamfunn er
(Hernes 2006:53).
I mitt tilfelle, med Øygarden, meiner eg det er fruktbart å skilja mellom fokuserte og
diffuse språksamfunn, slik Sandøy (2003:238) og Mæhlum (2003:92) gjer det. Mæhlum seier
mellom anna at eit karakteristisk trekk ved diffuse språksamfunn er at den tradisjonelle
dialektnorma ikkje vert følgd fullt ut, sjølv om mange har ei oppfatning om korleis dialekten
”eigentleg” er. Grunnen til at eg vel å ha med desse omgrepa, er at eg meiner dei kan vera
ganske beskrivande for den endringa Øygarden har gått gjennom. I mitt prosjekt er det slik at
området, altså språksamfunnet som eg skal undersøkja, er ei geografisk og administrativt
avgrensa eining, men det har det ikkje alltid vore. Tidlegare var Øygarden, som nemnt i
kapittel to, to kommunar. Kommunane var Hjelme og Herdla, og folk frå Hjelme hadde langt
meir med Nordhordland å gjera enn med resten av Øygarden. Etter kommunesamanslåinga i
1964 vart Øygarden ein kommune. Der er no felles styre, både politisk og administrativt, dei
har skular saman, lag og organisasjonar held seg innafor kommunegrensene og så bortetter.
Ein kan altså seia at dei har meir med kvarandre å gjera innafor kommunegrensene i
Øygarden enn med til dømes nabokommunen Fjell. Dette fører til eit fellesskap, dei har noko
meir saman innafor Øygarden sine grenser enn dei har utafor.
Øygarden kommune er samstundes eit samfunn som har endra seg mykje dei siste tiåra,
både strukturelt, geografisk og kommunikativt. Gjennom samtalane med informantane kjem
det fram at Øygarden ikkje lenger er eit ”gamaldags” strilesamfunn lenger. Mange tilflyttande
menneske og kulturelle endringar er teikn på det. Fleire informantar snakkar om Øygarden før
og no, og dei fortel at det tidlegare var heilt andre felles normer enn det er i dag. Den
36