Číslo 1 - Slavistický ústav Jána Stanislava SAV

Pomorzu. Tematyk¹ t¹ zajmuje siê równie¿ prof. Zofia Kaleta, kieruj¹ca Pracowni¹ Historii NazwiskPolskich i S³owiañskich w Krakowie, umieszczon¹ w strukturze pracowni literaturoznawczych.W orbicie zainteresowañ badaczy Instytutu le¿¹ równie¿ zagadnienia sorabistyczne (PracowniaJêzyków Lechickich i £u¿yckich kierowana przez prof. Jadwigê Zieniukow¹). Opróczhistorii jêzyków ³u¿yckich bada siê równie¿ jêzykow¹ i kulturaln¹ œwiadomoœæ Serbów £u¿yckich.Prace z zakresu jêzyków wschodnios³owiañskich realizowane w Pracowni Jêzyka Bia³oruskiego,kierowanej przez prof. Irenê Maryniakow¹, obejmuj¹ m. in. studia nad jêzykiem rosyjskimi jego s³owotwórstwem na tle s³owiañskim oraz przygotowanie atlasu gwar wschodnios³owiañskichBia³ostocczyzny. W Instytucie prowadzi siê tak¿e po³udniowows³owiañskie studia leksykalne(Pracownia Semantyki kierowana przez prof. Violettê Kosesk¹-Toszew¹).Wa¿ne miejsce w dzia³alnoœci Instytutu, zw³aszcza po 1990 r., odgrywaj¹ badania nad pograniczamipolsko-s³owiañskimi, realizowane przez ró¿ne pracownie jêzykoznawcze i literaturoznawcze.Szczególnie istotne jest analiza polszczyzny kresowej, zarówno pó³nocno-wschodniej,jak i po³udniowo-wschodniej ³¹cznie z Bukowin¹, prowadzona w Pracowni Badañ PolszczyznyKresowej kierowanej przez prof. Irydê Pabis. Analizuje siê tak¿e zapo¿yczenia polskiew jêzyku bia³oruskim. Rozwiniête s¹ równie¿ studia nad jêzykowym i kulturowym pograniczempolsko-czesko-s³owackim (Pracownia Jêzyka Czeskiego i S³owackiego kierowana przez prof.Zbigniewa Grenia, który, co trzeba podkreœliæ, jest chyba pierwszym badaczem spoœród zatrudnionychw Instytucie, który publikuje swe prace równie¿ w internecie).W zakresie jêzykoznawstwa konfrontatywnego i kognitywnego badania obejmuj¹: gramatykêkonfrontatywn¹ bu³garsko-polsk¹, gramatykê komunikacyjn¹ jêzyka czeskiego, konfrontatywnebadania jêzyka polskiego i litewskiego oraz studia nad semantyk¹ i konfrontacj¹ jêzykow¹.Drugi dzia³ badawczy Instytutu stanowi¹ prace literaturoznawcze. Jak siê wydaje, ze wzglêduna swoj¹ genezê podlega³y one najsilniej presji historii. Przed 1990 r. koncentrowa³y siê onena studiach porównawczych literatur zachodnio- i po³udniowos³owiañskich oraz na literaturachwschodnios³owiañskich „okresu radzieckiego“. Zespó³ Zak³adu Literatur Wschodnios³owiañskichkierowany przez prof. Bazylego Bia³okozowicza przygotowa³ m. in. radziecki podrêcznik akademicki:Historia rosyjskiej literatury radzieckiej, wyd. polskie 1977, który zosta³ w 1981 r. mocnoskrytykowany przez przedstawicieli czo³owych polskich oœrodków slawistycznych. Badacze z tegozespo³u uczestniczyli te¿ w próbach tworzenia „marksistowsko-leninowskiego“ modelu literaturoznawstwa.Po 1990 r. nowy kierownik, Andrzej Drawicz, doprowadzi³ do odnowy tego kierunku.Instytut opuœci³a te¿ grupa pracowników przygotowuj¹ca Przewodnik encyklopedyczny: literaturyzachodnio- i po³udniowos³owiañskie 1890 – 1990 (prof. Hanna Janaszek-Ivanièková);przewodnik zosta³ wydany w 1994 r. na Uniwersytecie Œl¹skim.Obecnie w ramach Instytutu dzia³a 9 pracowni i zespo³ów badawczych literacko-kulturoznawczych:Pracownia Literatury Rosyjskiej kierowana przez prof. Jerzego Faryno; Zespó³ LiteraturyUkraiñskiej – kierownikiem jest dr Aleksandra Hnatiuk; Zespó³ Literatury Bia³oruskiej –dr Jerzy Garbiñski; Pracownia Badañ Literackich i Kulturoznawczych – dr Gra¿yna Szwat-Gy³ybow;Zespó³ Badania To¿samoœci Kulturowej na Ba³kanach – dr Jolanta Sujecka; PracowniaKultury – prof. Jerzy Faryno; Pracownia Badañ Teatrologicznych – dr Katarzyna Osiñska; PracowniaInterdyscyplinarnych Badañ Humanistycznych – doc. Gra¿yna Bobilewicz oraz wspomnianaju¿ wy¿ej Pracownia Historii Nazwisk Polskich i S³owiañskich prof. Zofii Kalety.Problematykê analizowan¹ w wymienionych pracowniach okreœliæ mo¿na jako pograniczaliteratury. Analizowane s¹ m. in. problemy tradycji s³owiañskiej w krajach ba³kañskich (w porównaniuze Œrodkow¹ Europ¹), miejsce bogomilstwa w bu³garskiej œwiadomoœci, bada siê stereotypyS³owiañszczyzny, wizerunki s¹siadów, teatr rosyjski, a nawet strój artystów w kulturzerosyjskiej prze³omu XIX i XX w. Szczególn¹ uwagê poœwiêca siê literaturom wschodnios³owiañskim.Bada siê emigracyjn¹ literaturê rosyjsk¹, twórczoœæ mniejszoœci narodowych w Rosji,twórczoœæ pisarzy rosyjskich, ¿ycie Polaków przebywaj¹cych w Rosji w czasie pierwszej wojny74