Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

106 Czêœæ pierwsza: Tradycja i wspó³czesnoœæprzestrzeni i ³¹cz¹, zachodz¹c na siebie, z innymi mg³awicami” 38 . Zatem przestrzenieró¿nych podmiotów, ale te¿ przestrzenie teatru metacodziennegoi ¿ycia, dramatu i komentarza nieustannie siê przenikaj¹ b¹dŸ uto¿samiaj¹,odsy³aj¹c do siebie wzajemnie. Uniemo¿liwiaj¹ tym samym jednoznacznewskazanie granic pomiêdzy materi¹ œwiata a obszarem dramatu, teatru,miêdzy widzem a aktorem, miêdzy tekstem g³ównym a tekstem pobocznym,miêdzy literatur¹ a komentarzem. ¯ycie toczy siê na scenie i poza ni¹,widz jest sobowtórem aktora, tekst g³ówny i poboczny przenikaj¹ siê. Mo¿-na te¿ rzec, ¿e komentarz ma formê dramatu, dramat — formê komentarza.Teksty opatrzone mianem Sztuki i eseje czêsto nie ró¿ni¹ siê od siebie podwzglêdem formy. Esej mówi o dramacie, teatrze, dramat przypomina esej.Komentarz wrasta bowiem w tkankê dramatu. Za Michelem Foucaultemmo¿na wiêc powtórzyæ, ¿e jêzyk komentarza okazuje siê jêzykiem kolistym,„który odsy³a do siebie i okrêca siê wokó³ kwestionowania swych granic[…]” 39 . Id¹c tym tropem, mo¿na dodaæ, ¿e przestrzenie teatru metacodziennegoto równie¿ przestrzenie koliste, które nieustannie kwestionuj¹i tym samym wci¹¿ na nowo ustanawiaj¹ swe chwiejne granice.38W. Kalaga: Mg³awice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja. Kraków 2001, s. 274.39M. Foucault: Powiedziane, napisane. Szaleñstwo i literatura..., s. 59—60.Irena GórskaSpaces of metadaily theatreby Helmut KajzarSummaryDrama works by Helmut Kajzar give many possibilities to talk about space in variousdimensions. They allow for characterizing this space literally understood (as, for examplethe place of dramatic action or the space of recording, and a visual development ofthe page space), but also taking the audience towards a metaphor (for example whenthe space of body, imagination or sub-consciousness becomes the stage). A traditionalborder separating the space of work from the space of its author is relocated here.The author, who starts an action in a variety of ways, makes the drama undergo theprocess of episation. Sometimes it is so strong that it is difficult to recognize the workas drama at all. The space of the play extends, goes beyond the drama proper which,questioning its own rules, becomes a commentary. It is so when the autothematicand metatheatrical expressions appear within its frame and when the drama changesinto the narrative form, when it becomes the stage for playing out the theory or, finally,when it melts among stage directions. The last ones turn out to be a kind of performativespace, a description of playwright, i.e. the drama narrative. What is significantin Kajzar’s works is a tendency to combine art with life, and, as a consequence, over-