Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

110 Czêœæ pierwsza: Tradycja i wspó³czesnoœædanych, wœród których funkcjonuje jednostka — skazana na nadmiar nowychgad¿etów i uci¹¿liwe stare dylematy. Dlatego pojawiaj¹ce siê kolejneprzyk³ady dramatów subiektywnych warte s¹ omówienia — nie tylko zewzglêdu na nobilitowan¹ grê powtórzenia i ró¿nicy, która znacz¹co okreœlaschematy i pomys³y w praktyce tworzenia. Opis kreacji rzeczywistoœci subiektywnejw dramaturgii prze³omu XX i XXI wieku, w powi¹zaniu z namys³emnad chwytami przypominania/przekszta³cania cech gatunku, mo¿e staæsiê czêœci¹ obszernej refleksji na temat nowoczesnej i ponowoczesnej œwiadomoœci,borykaj¹cej siê z konfliktem dwóch przestrzeni — konfliktem miêdzytym, co ogarniaj¹ce, i tym, co ogarniane.Powy¿sze dywagacje wymagaj¹ analitycznego konkretu. Jako egzemplifikacjarefleksji na temat starych/nowych dramatów jaŸni pos³u¿¹ mi dwateksty: Polowanie na karaluchy Janusza G³owackiego i Podró¿ do wnêtrza pokojuMicha³a Walczaka 6 . Teksty ciekawe o tyle, ¿e wykorzystuj¹ schemat dramaturgiijaŸni poprzez nawi¹zania — wyraziste, lecz nie deklaratywne — doKartoteki Tadeusza Ró¿ewicza.Pierwsze skojarzenia i myœli o uporz¹dkowaniu analizy wspomnianychdramatów wiod¹ tropem refleksji na temat tzw. dramaturgii postkartotekowej7 . Bo tekst Ró¿ewicza — jak przekona³y liczne analizy — pozostaje „dzie-³em otwartym”: nie tylko „na” interpretacje, nie tylko „wobec” tradycji literackiej,nie tylko „przez” autora, który dokona³ gestu rozrzucenia swegodzie³a, ale ponadto — „ku” nowym tekstom, które podejmuj¹ i ponawiaj¹wyraŸnie rekwizyty ze s³ynnego dramatu, zreszt¹ w ró¿nej konfiguracjii z ró¿nym efektem 8 . W Kartotece, jak pisa³ niegdyœ Zbigniew Majchrowski,faktycznie „kurtyna nie opada”, gdy¿ dramat ten stanowi Ÿród³o pomys³ówrozwijanych nie tylko w innych utworach Ró¿ewicza, ale i przezinnych twórców, czasem mo¿e i bez œwiadomoœci tego rodowodu [...] 9 .Teksty z lat 70. i 80. ubieg³ego stulecia, przypominaj¹ce sw¹ kompozycj¹chwyty z Kartoteki, zaklasyfikowane zosta³y jako manifestacje stagnacji i negatywówcodziennoœci, jako konstatacje miernoty bohaterów, którzy zd¹-¿yli ju¿ oswoiæ siê z faktem rozpadu wartoœci. A zatem nie dotyka ich ju¿ —6J. G³owacki: Polowanie na karaluchy. „Dialog” 1990, nr 5; M. Walczak: Podró¿do wnêtrza pokoju. W: Pokolenie porno i inne niesmaczne utwory teatralne. Antologia najnowszegodramatu polskiego w wyborze Romana Paw³owskiego. Red. H. Su³ek. Kraków 2003. Wszystkiecytaty wed³ug tych wydañ.7Por. D. D¹browska: Dramaturgia postkartotekowa. „Dialog” 1987, nr 1.8Por. np.: D. Ratajczakowa: „Kartoteka”, czyli problem dzie³a otwartego. W: T. Ró-¿ewicz: Kartoteka. Wroc³aw 1995; Z. Majchrowski: Otwieranie „Kartoteki”. W: T. Ró-¿ewicz: Kartoteka — Kartoteka rozrzucona. Kraków 1997; A. Krajewska: Tadeusz Ró¿ewicz„Kartoteka”— „Kartoteka rozrzucona”. W: Dramat polski. Interpretacje...9Z. Majchrowski: Otwieranie „Kartoteki”..., s. 25.