Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

352 Czêœæ trzecia: Wieloœæ przestrzeni wspó³czesnego teatrunoœci otaczaj¹cego œwiata. Choæ jednak najczêœciej mo¿na zaobserwowaæzacieranie siê granic miêdzy nimi.W przypadku ekranów szansa na tak¹ identyfikacjê zanika ju¿ niemal¿eca³kowicie. Ekran odbija rzeczywistoœæ, która zosta³a wytworzona sztucznieza pomoc¹ odpowiednich filmowych zabiegów, przez co separuje widzaod obecnoœci i realnej rzeczywistoœci. W zamian oferuje widzowi symulacjêobecnoœci. Dystans podmiotu zanika, gdy¿ rzeczywistoœæ jawi mu siê jakofikcja, a fikcja zyskuje znamiona rzeczywistoœci. Ekran oferuje bowiem symulacjê,co silnie zaciera ró¿nicê w postrzeganiu rzeczywistoœci. Spostrze-¿enia Gillesa Deleuze’a na temat kina znajduj¹ swoje zastosowanie, gdy pojawiaj¹siê ekrany w œwiecie teatru.Nowoczesnym faktem — pisze Deleuze — sta³o siê, ¿e nie wierzymy ju¿w ten œwiat. Nie wierzymy nawet w zdarzenia, które nam siê przydarzaj¹:mi³oœæ i œmieræ, tak jakby nas dotyczy³y jedynie po³owicznie. W obrazie--czasie widz nie otrzymuje zatem nawet symulowanej wiêzi z rzeczywistoœci¹.[...] Widz uto¿samia siê z przedmiotem w³asnej naocznoœci, naocznoœcipochodz¹cej z obrazu-pozoru, jednoczy siê z fantazmatem podanymmu przez ekran, nie mog¹c zachowaæ wobec niego dystansu 21 .Widz staje wobec szczególnej z³o¿onoœci przestrzeni — to przestrzeñsceniczna, ale i filmowa, telewizyjna czy nawet internetowa poprzez obecnoœæró¿norodnych projekcji wyœwietlanych na ekranach oraz kompozycjii struktury ca³oœci. Obecnoœæ tak wielu porz¹dków stanowi dla niego z³o¿onewyzwanie nie tylko na poziomie percepcji, ale i w sferze podstawowychproblemów zwi¹zanych ze wspó³czesn¹ audiowizualn¹ kultur¹.* * *Coraz czêœciej twórcy dramatyczni i teatralni szukaj¹ nowych przestrzenidla swoich realizacji, które okazuj¹ siê zwykle przestrzeniami, którez kolei mo¿na nazwaæ w³aœnie „lustrzano-ekranowymi”. Tradycja, ku którejsiêgaj¹, jest dosyæ d³uga i wspó³czesny dramat i teatr niejako zrós³ siê z ichobecnoœci¹. Pojêcie „dramaty lustrzane” 22 funkcjonuje ju¿ w teorii literaturyi mo¿na nim obj¹æ takich klasycznych twórców, jak chocia¿by SamuelBeckett, Jean Genet, Tadeusz Ró¿ewicz czy Witkacy. Re¿yserów teatralnych,którzy w swoich spektaklach stosuj¹ lustro, zarówno w sensie dos³ownymjako scenograficzny element, jak i w planie kompozycji mo¿na wymieniæ21M. Jakubowska: Teoria kina Gillesa Deleuze’a. Kraków 2003.22Wprowadzone przez R. Begama: Samuel Beckett and the End of Modernity. Stanford1996, s. 403, podajê za: A. Krajewska: Dramat wspó³czesny. Teoria i interpretacja.Poznañ 2005, s. 87.