Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

124 Czêœæ druga: Przestrzeñ dramatyczna a przestrzeñ teatralnacjê miasta w jej skarla³ym, wynaturzonym, tandetnym wydaniu. Requiem dlagospodyni z wdzieraj¹c¹ siê na scenê konsumpcyjn¹ pseudokultur¹ i jej patologiamiobwieszcza dominacjê tematu miejskiego, który na polskie scenyz niezwyk³¹ intensywnoœci¹ wprowadzi pokolenie 60. Gest dramaturgówwpisuje siê w szersz¹ dyskusjê teoretyczn¹ z eksponowan¹ w nim refleksj¹kulturoznawcz¹, socjologiczn¹ czy antropologiczn¹.Problem miasta jako tekstu kultury, jako aktu komunikacji zawartegomiêdzy „pisaniem i czytaniem miasta” 2 , stanowi jeden z g³ównych w¹tkówwspó³czesnej myœli humanistycznej. W kontekœcie uprawomocnionego ju¿w obszarze tej dyskusji pogl¹du o zwi¹zku miejskiej architektury i sztukifilmowej nale¿y pytaæ o aktualny charakter wzajemnych, oczywistych przecie¿od czasów antycznych, relacji miasta i teatru. Z jednej strony, dotycz¹cychprzestrzeni wspó³czesnego miasta jako obszaru teatralizacji ¿ycia,z drugiej — manifestacyjnie dziœ przez teatr eksponowanej jego obecnoœciw architektonicznym pejza¿u.Teatr wspó³czesny stara siê byæ jednym z nieod³¹cznych elementów miejskiejprzestrzeni. Nie tylko w swej oczywistej roli placówki artystycznej,nie tylko uczestnicz¹c w debacie na temat aktualnych problemów spo³ecznych,ale tak¿e jako fragment konkretnie ju¿ danego miejsca. W postmodernistycznejrefleksji dotycz¹cej kulturowej funkcji przestrzeni miejskiejkategoria miejsca zyskuje szczególn¹ rolê. Bardziej oswojona ni¿ zbyt abstrakcyjnai teoretyczna przestrzeñ. To rozpoznawalne miejsce w³aœnie, z jegozabudow¹ i ludŸmi, staje siê obszarem teatralizacji. Przejœcie od uogólniaj¹cejscenicznej przypowieœci do relacji z najbli¿szego „tu i teraz” okazujesiê znakiem rozpoznawczym wielu realizacji teatralnych kilkunastu ostatnichlat.Wyrazem tej tendencji jest na przyk³ad powsta³y po 1989 roku cykl przedstawieñprezentuj¹cych portrety polskich miast — opuszczonej przez RosjanLegnicy, Jeleniej Góry, Nowej Huty, Gdañska, „bezrobotnego” Wa³brzycha.Teatr przysposabia jako miejsce sceniczne wielkomiejskie przestrzenie nieteatralne,czego przyk³adem mo¿e byæ pastora³ka wystawiona przez PiotraCieplaka i Teatr Montownia na warszawskim Dworcu Centralnym czy szczególniespektakularna legnicka realizacja Made in Poland Przemys³awa Wojcieszka,przygotowana w pejza¿u zdewastowanego blokowiska. Idea SzybkiegoTeatru Miejskiego, gdañscy bezrobotni na scenie Wybrze¿a, spektaklew ulicznych, osiedlowych i postindustrialnych plenerach — teatr i miastodokonuj¹ aktu wzajemnej aneksji. Teatr staje siê miastem, miasto zmienia siêw scenê.Nie tylko teatr, ale i dramat wspó³czesny okazuje siê odwzorowaniemrozpoznanego przez teoretyków kultury posturbanizmu, z charakterystyczn¹2Pisanie miasta — czytanie miasta. Red. A. Zeidler-Janiszewska. Poznañ 1997.