Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Beata Popczyk-Szczêsna: Zamkniêci i wyobcowani...117Podobnie jak skóra pozostaje on bowiem nies³ychanie wra¿liwy na bodŸcezewnêtrzne, ale jednoczeœnie, podobnie jak skóra, stanowi jedynie cienk¹,kilkuwarstwow¹ powierzchniê. Ani to „bohater wewnêtrzny”, skoncentrowanyna prze¿ywaniu siebie w opozycji wobec œwiata, ani „bohater zewnêtrzny”,zdeterminowany wzglêdami obyczajowymi, ekonomicznymi i ideologicznymi,zbyt zaœlepiony naiwn¹ i jednoznaczn¹ opini¹ o otoczeniu (te ostatnieokreœlenia przywo³ujê w zwi¹zku z dyskusj¹ na temat bohaterów najnowszychdramatów, tocz¹c¹ siê od d³u¿szego czasu na ³amach „Dialogu” 18 ).Wiwisekcja kryzysu to¿samoœci, temat „stary” jak dzie³a Strindberga,przybiera w dramacie Walczaka niepokoj¹ce kszta³ty nie dlatego, ¿e uwidaczniaprzekleñstwo egzystencji pêkniêtego „ja”. Nie dlatego równie¿, ¿eukazuje podmiot okreœlony poprzez „niemo¿noœæ”, „niespójnoœæ”, „strach”.Wydaje mi siê, ¿e niepokój budzi sama jakoœæ ukazanej przestrzeni subiektywnej.Mo¿na porównaæ j¹ do miejsca, okreœlonego w refleksji filozoficznejjako aporetyczne 19 . W Podró¿y do wnêtrza pokoju przestrzeñ wewnêtrzna podmiotuobna¿onego jawi siê jako pustynia: z³o¿ona ze schematów poznawczych,jak z ziaren piasku, a jednak amorficzna. Wype³niona tysi¹cami przesypuj¹cychsiê myœli, z których trudno u³o¿yæ jakiœ projekt bycia. Przestrzeñmentalna, w której mo¿liwa jest jedynie metamorfoza frustracji w agresjê.Nieprzypadkowo przecie¿ pointa utworu to parodia efektu szokuj¹cegoi nies³ychanie medialnego, czyli sytuacja zabarykadowania siê bohatera, któryzamordowa³ dwie osoby: dziewczynê i przyjaciela.Historia Jerzego Skóry wpisana zosta³a w jawnoteatraln¹ ramê. Sarkastycznywizerunek postaci, zabarwiony aluzjami literackimi i teatralnymi,wyostrza siê szczególnie dziêki koñcowemu ad spectatores. Kurtyna ostrzegawidzów, aby w drodze do swych bezpiecznych pokojów nie napotkali naœrodku ulicy krzes³a. Nietrudno doszukaæ siê w tych s³owach ironii wobecsubiektywnych urojeñ. Wolno równie¿ dostrzec w nich dystans wobec nadmiernejpotrzeby uzewnêtrznienia. Bo mo¿e okazaæ siê, ¿e gest ods³oniêciaobna¿y jedynie charakterystyczn¹ dla zdegradowanego podmiotu wieloœæi pustkê.Opisani przeze mnie bohaterowie, tak ró¿nej proweniencji i kondycji,w równym stopniu ulegaj¹ wspólnej pokusie: teatralizacji zachowañ. PopisyAnki i Jana, zw³aszcza wobec Thompsonów, oraz widowisko, które urz¹dzasobie po koronacji garnkiem Jerzy Skóra, podkreœlaj¹, jak istotne i deprymuj¹cepozostaje dla bohaterów doznanie sztucznoœci, nieautentycznoœciswej egzystencji. Bohaterowie szukaj¹ w tych inscenizacjach rozrywki,18Por. np.: K. Duniec, J. Krakowska-Naro¿niak: Beznadzieja. „Dialog” 2001,nr 12; £. Drewniak: Polski Matrix. „Dialog” 2006, nr 4; M. Cabianka: Œwiat wed³ugHa!artu. „Dialog” 2006, nr 9.19Por. uwagi na temat metafory „pustyni” w: B. Skarga: Œlad i obecnoœæ..., s. 161—169.