Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

200 Czêœæ druga: Przestrzeñ dramatyczna a przestrzeñ teatralnastrzeni spe³nienia, zaktualizowania mo¿liwoœci w³asnego istnienia. Wyra¿anaw ca³ym utworze Rezy idea stawania siê cz³owieka (obrazowana miêdzyinnymi przez próbê teatraln¹) zbie¿na jest z refleksj¹ Martina Heideggera,w której istnienie ludzkie, czyli bycie-w-œwiecie, to zawsze bycie-w-relacji(podobnie aktorzy s¹ zawsze w relacjach teatralnych), urzeczywistniaj¹cesiê w pierwotnej otwartoœci „ja” i ci¹g³oœci jego ek-staz, tzn. przekraczaniasiebie, nieustannego transcendowania, projekcji siebie w œwiat. Procesualnoœæ,dzianie siê okreœla egzystencjê „ja” i zarazem oznacza to¿samoœæ byciai czasu pojêtego jako ci¹g³e teraz: „wszelka czasoprzestrzeñ istoczy siêw owym wymiarze, którym jest samo bycie” 18 .Do takiej perspektywy poznawczej, akcentuj¹cej nieprzerwane stawaniesiê, odsy³a wypowiedŸ Aurelii-Panny Wurtz, bêd¹ca zarówno komentarzemdoœwiadczenia egzystencjalnego, jak i metakomentarzem formy Sztuki hiszpañskieji zarazem ukryt¹ polemik¹ z Arystotelesowskim ujêciem porz¹dkufabularnego (podwa¿onym zreszt¹ w dramaturgii XX wieku), gdzie akcjamusi mieæ pocz¹tek, œrodek i koniec:niech pan nie daje odczuæ, ¿ejest jakiœ pocz¹tek i koniec [...]niech pana nie obchodzi, dok¹d pan zmierza [...]¿adenutwór nie dochodzi do koñca, utwory siêurywaj¹ [...]nawet œmieræ niczego nie koñczy,niczego niezamyka, nigdy nie dochodzi siê do koñca,do koñca czego?s. 68Analogiczne znaczenie ma w tym dramacie intensyfikacja mise en abyme,polegaj¹ca na powtarzalnoœci elementów strukturalnych (chwyt teatruw teatrze), modyfikowanego na ró¿nych poziomach fikcji inwariantu tematycznego(stawania siê w teraz wobec przemijania), oraz dominanty nastrojowej(melancholii). Iteracja tematu i nastroju wzmacniana jest poprzez18M. Heidegger: List o „humanizmie”. Prze³. J. Tischner. W: M. Heidegger:Budowaæ, mieszkaæ, myœleæ. Eseje wybrane. Wybra³, oprac. i wstêpem opatrzy³ K. Michalsk i. Warszawa 1977, s. 96. M. Heideggera intencjê rozumienia egzystencji „ja” rozwijaM. Merleau-Ponty: „ja nie jestem seri¹ aktów psychicznych, ani zreszt¹ jakimœ centralnymJa, które je ³¹czy i zbiera w jakiejœ syntetycznej jednoœci — lecz jedynym doœwiadczeniem nieod³¹cznymod siebie, jedyn¹ »spójnoœci¹ ¿ycia« [»cohésion de vie«], jedyn¹ czasowoœci¹,która od chwili urodzenia d¹¿y do wyra¿enia siebie, potwierdzaj¹c je w ka¿dym momencieteraŸniejszoœci”. M. Merleau-Ponty: Fenomenologia percepcji. Fragmenty. Prze³.P. Stefañczyk; przek³ad przejrza³ i poprawi³ J. Migasiñski. Warszawa 1988, s. 107.