Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Agnieszka Jelewska-Michaœ: Czasoprzestrzeñ teatru Roberta Wilsona295nymi obrazami, pokazuje na przyk³ad wielki zegar, który im szybciej odmierzaczas, tym wolniej poruszaj¹ siê przedmioty wokó³ niego, wielki statekkosmiczny 17 i taniec Belzebuba na tle zgeometryzowanego nieba.W Einstein on the Beach wykorzysta³ artysta fragmenty tekstu ChrisaKnowlesa — autystycznego ch³opca, z którym pracowa³ w szkole dla upoœledzonych.Chris by³ niebywale uzdolniony matematycznie i œwiat postrzega³za pomoc¹ liczb oraz przestrzennych relacji geometrycznych. Jak wspominaartysta, pyta³ go niegdyœ o to, kim by³ Einstein — za którymœ razemChris odpowiedzia³: „Muszê pomyœleæ” i napisa³ tekst, którego fragmentysta³y siê wa¿n¹ czêœci¹ spektaklu. To Chris po³¹czy³ postaæ fizyka z pla¿¹.Tym samym po raz kolejny doœwiadczenia abstrakcji, fizyki i terapii spotka-³y siê w czasoprzestrzeni teatru.Po sukcesie, jaki osi¹gn¹³ Einstein on the Beach 18 , Wilson otrzyma³ propozycjêpracy w Europie i, co ciekawe, w Niemczech. To w³aœnie tu, na StarymKontynencie rozmaite doœwiadczenia, z których wywodzi³ swój teatr (architekturai malarstwo abstrakcyjne, taniec postmodern czy terapia), w sposóbbardzo interesuj¹cy zwi¹zane zosta³y z tradycj¹ teatru. Wydaje siê, i¿ napocz¹tku dla twórczoœci Wilsona bardzo wa¿nym punktem odniesienia sta³siê ekspresjonizm. Artysta bardzo szybko znalaz³ punkty styczne miêdzytym nurtem traktowanym jako jedna, wielka figura estetyczna, a swoimiwczeœniejszymi poszukiwaniami. Jednak¿e by³ to tylko jeden z wielu fragmentówtradycji teatru, które stan¹ siê podstaw¹ toczonej przez niego intertekstualnejgry. Odkrywaj¹c tradycjê teatru europejskiego, poszukiwa³w niej takich nurtów, konwencji i stylistyk, które mog³y potwierdzaæ jegointuicje artystyczne. Dlatego w jego spektaklach od po³owy lat 80. (miêdzyinnymi Alcestis, Hamletmachine, Salome, Doctor Faustus, Black Rider, King Lear,When We Dead Awaken, Parzival, Magic Flute, Lohegrin, Danton’s Death, Alice,Alice in Bed, Woyzeck, Leonce und Lena, Peer Gynt, Wintermärchen) odnaleŸæmo¿na prawdziwy kola¿ elementów tradycji teatralnej — gatunków i ichkonwencji, ale te¿ typów teatru i ich stylów — takich jak maska dworska,komedia dell’arte, pantomima, musical, tragifarsa, tragikomedia, dramatmuzyczny, a na innym poziomie choæby barokowa opera czy teatr z papieru.Wszystkie one po³¹czone s¹ w Wilsonowskiej czasoprzestrzeni. NajbardziejwyraŸn¹ konsekwencj¹ zetkniêcia z dawn¹ form¹ teatraln¹ by³ miêdzy innymifakt, i¿ Wilsonowski „diagonal” zacz¹³ bardzo silnie przeplataæ siêz geometri¹ perspektywy z ducha renesansu. Wilson, konstruuj¹c kola¿ tradycji,szuka³ w niej elementów, które pasowa³yby do jego precyzyjnie budowanejgeometrii formy. Dlatego wykorzystuje przede wszystkim formalne17Oba te obrazy by³y znakami, wrêcz symbolami teorii Einsteina.18Spektakl ten mo¿na nazwaæ sukcesem jedynie z perspektywy czasu, by³ bowiemfinansow¹ klap¹, przyniós³ Wilsonowi olbrzymi d³ug.