Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

256 Czêœæ druga: Przestrzeñ dramatyczna a przestrzeñ teatralnagenezy, odnosimy j¹ nie tylko do powi¹zañ kulturowych twórcy, ale i wielceprawdopodobnych uwarunkowañ recepcji.3. Najwybitniejsi twórcy litewskiego teatru wskazuj¹ na swoje archetypicznezwi¹zki z kultur¹ etniczn¹, siêgaj¹ przy tym do korzeni kultury litewskiej,jej zwi¹zków z Ba³tami i Indami 8 , a wiêc przekraczaj¹ granice stereotypowejlitewskoœci „nadniemeñskich pól i lasów”.Lektura recenzji i sprawozdañ teatralnych wskazuje nie tyle na wieloœæodczytañ omawianych przez recenzentów przedstawieñ, ile na swego rodzajuchaos interpretacyjny 9 . Wydaje siê, ¿e odwo³anie do genezy, w tymprzypadku polegaj¹ce na szukaniu pewnych tropów interpretacyjnychw kulturze litewskiej, pozwoli uporz¹dkowaæ tok refleksji, nie ograniczaj¹cprzy tym metaforycznoœci, symbolicznoœci i wieloœci odczytañ. Najbardziejcharakterystyczna dla omawianego problemu jest recepcja Otella Szekspiraw re¿yserii Eimuntasa Nekrošiusa 10 , przedstawienia atakuj¹cego widza wieloœci¹sytuacji, obrazów — wielowarstwowego i niejednoznacznego, co bardzowyraŸnie znalaz³o swoje odzwierciedlenie w recenzjach Moniki ¯ó³koœ11 i Aleksandry Rembowskiej 12 . Nie neguj¹c toku rozwa¿añ i wnioskówobu recenzentek, postaram siê wskazaæ konsekwencje interpretacyjne wynikaj¹cez odwo³añ w konstrukcji przestrzeni i kszta³tuj¹cych j¹ elementów domitologii i etnicznej kultury litewskiej 13 .Otello w interpretacji Nekrošiusa „jest histori¹ wielkiej namiêtnoœci” —pisze Rembowska.Nie zazdroœci jednak, lecz mi³oœci, w któr¹ nie tylko wpisana jest historiadwojga g³ównych bohaterów, lecz przegl¹daj¹ siê w niej dwa osobneœwiaty: mêski i kobiecy — œwiat Otella, Jaga, Kasja, Rodryga, Brabancjaoraz œwiat Desdemony, Emilii i Bianki. Okrêt (najwa¿niejsze i w³aœciwiejedyne miejsce akcji w sensie dos³ownym i przenoœnym; bo inne miejsca,jak np. cypryjski port, znacz¹ tylko dwie górki piasku) otoczony ze wszystkichstron wod¹, jest laboratorium ludzkich dusz. Jak pod szk³em powiêk-8Szczególnie interesuj¹cy jest tu zbiór rozmów przeprowadzonych przez AlwidêAntoninê Bajor z Jonasem Vaitkusem: A.A. Bajor: Virmas. Rozmowy z Jonasem Vaitkusem.Kraków—Wilno 1991.9Wyj¹tkiem s¹ tu teksty £ukasza Drewniaka, który zazwyczaj zmierza do kompleksowegoukazania dorobku twórcy i konsekwentnie ka¿de przedstawienie sytuujew kontekœcie innych realizacji.10W. Szekspir: Otello. Meno Forta. Re¿. E. Nekrošius, scen. N. Gultajeva,muz. F. Latenas, œwiat³o A. Jankauskas. Wilno, Eimuntas Nekrošius teatro studija„Menofortas”, premiera 25.11.1999.11M. ¯ó³koœ: Szekspir ze wschodu. „Teatr” 2001, nr 9, s. 9—11.12A. Rembowska: Inne œwiaty. „Teatr” 2001, nr 7—8, s. 31—33.13Zagadnienie to w odniesieniu do teatru Nekrošiusa zosta³o podjête w artykuleL. Apinyte Popenhagen: Odniesienia kulturowe teatru Nekrošiusa. „Krasnogruda”2001, nr 14, s. 261—270. Autorka przywo³uje realizacje re¿ysera z lat 80. XX wieku.