Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Dorota Fox: Gra przestrzeni¹ w sztuce Jaros³awa Iwaszkiewicza...77(dominanty impresjonistycznego pejza¿u), tiulowych zas³on, opadaj¹cychz nadscenia nieregularnie, które niczym mg³a przes³aniaj¹ ob³oki, wywo³uj¹cefekt zmiennoœci, nieostroœci chmurnego theatrum (zgodnie z impresjonistyczn¹technik¹) oraz z bocznych draperii, upiêtych w stylu biedermeierowskim,regularnie zamykaj¹cych „wewn¹trzsceniczn¹” ram¹ œwiat przedstawionydramatu. W oknie scenicznym zaznaczone s¹ w ten sposób dwienak³adaj¹ce siê przestrzenie: pleneru i wnêtrza salonu, na tle czarnej przestrzenikulisów — znaku tajemniczego makrokosmosu. Ta tendencja do podkreœlaniagranic ró¿nych, wspó³istniej¹cych przestrzeni jest utrzymana i powielonaw materii architektonicznej, ujêtej w kubistycznym uproszczeniu(drzwi umownie sprowadzone do prostok¹tnej framugi oraz zwieñczona³ukiem, strzelista i monumentalna rama okna). Te zdawa³oby siê statyczneelementy wyraŸnie rytmizuj¹ przestrzeñ, organizuj¹c j¹ zarazem w asymetrycznyporz¹dek. Wreszcie meble, œwiat rzeczy, sprowadzony do minimum„garnitur” salonowego wnêtrza, w scenie ostatniej jedynie sugerowany: kanapai fotel w stylu empire oraz stoj¹cy na œrodku sceny fortepian. W tymcentralnym punkcie krzy¿uj¹ siê wszystkie plany: wertykalny — pionowelinie wyznaczaj¹ce kierunek otwarcia, ruch wznosz¹cy i plan horyzontalny,poziome linie mebli, p³yta instrumentu i widocznego ³uku prosceniowegodomykaj¹ strefê ludzkich perypetii, strefê spiêæ dramatycznych. W tej otwartejprzestrzeni teatralnej Lato w Nohant odczytywane po wojnie jako sztuka psychologizuj¹ca19 jest dramatem, który nie tyle odmalowuje charaktery, ilekonfrontuje ró¿ne postawy ludzi na granicy wielu antynomicznych œwiatów:œwiata natury — tego, co w cz³owieku biologiczne, ekstatyczne, dionizyjskieoraz œwiata kultury — tego, co uformowane, zastyg³e w masce, costanowi pamiêæ przesz³oœci, gwarantowane w kontinuum kultury przez sztukê,wieczne trwanie, uchylenie œmierci i znikomoœci ludzkiego, biologicznego¿ycia.Inne realizacje sceniczne sztuki Lato w Nohant nie oddaj¹ z tak¹ precyzj¹zasadniczej, jak mi siê wydaje, idei i pointy tego utworu. Scenografia JerzegoMas³owskiego do warszawskiej premiery w Teatrze Rozmaitoœci z roku1989 (re¿. Józef S³otwiñski i Ignacy Gogolewski) eksponuje tradycyjne wnêtrzesalonu zgodnie z dekoracyjn¹ konwencj¹ „biedermeierowsk¹”, wycinaj¹cw nim okna na „modelowany” w malarskim uproszczeniu pejza¿. Dziêkitakiej scenografii uwypuklony zostaje plan realistyczny, komediowy, dramatcharakterów, ludzka „krz¹tanina” wokó³ w³asnych spraw zderzonaz mitem artysty.Na przeciwleg³ym biegunie mo¿na by usytuowaæ projekt przestrzeniautorstwa Andrzeja Sadowskiego do spektaklu re¿yserowanego przez19E. Csató: Interpretacje. Recenzje teatralne 1945—1964. Wybór i pos³owie J. T imoszewicz,wstêp M. F i k. Warszawa 1979, s. 29—31.