Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

294 Czêœæ trzecia: Wieloœæ przestrzeni wspó³czesnego teatrukultura nie umie sobie radziæ (spektakl trwa³ kilka godzin). Jak pisa³ EugéneIonesco po obejrzeniu spektaklu:Beckett osi¹gn¹³ perfekcjê w kreowaniu kilku minut ciszy na scenie, Wilsonpokaza³, ¿e cisza mo¿e trwaæ godzinami, ciszê ubogaci³, sprawi³, ¿ecisza zaczê³a mówiæ 16 .Amerykañski re¿yser pokaza³ wzglêdnoœæ czasu, zderzaj¹c odbiorcêz przestrzeni¹, która wytwarza³a czas ciszy i dynamikê ciszy. Pokaza³, ¿erozwi¹zaniem mo¿e byæ nielinearna lektura œwiata sztuki, obrazów, poszukiwanierelacji miêdzy przedmiotami, lektura, która zak³ada spojrzenie jednoczeœniehoryzontalne i wertykalne — a wiêc lektura teatralnej czasoprzestrzeni.Teatr tradycyjny, wed³ug niego, zak³ada g³ównie œledzenie fabu³y,symboli i motywów. Wilson skupia uwagê odbiorcy na nowych relacjachmiêdzy przedmiotami, aktorami i przestrzeni¹, nowych mo¿liwoœciach funkcjonowaniajêzyka teatru, jak i jêzyka w ogóle.Takie myœlenie o czasoprzestrzeni w sposób niemal perfekcyjny zrealizowa³w Einstein on the Beach (1976). W spektaklu tym Wilson korzystaz potocznych obrazów Einsteina. Nie jest to historia czy biografia, ale raczejmetaspektakl o czasie, przestrzeni, teatrze, sztuce, perspektywach widzeniaobiektów. Muzykê do tej „opery w obrazach”, jak brzmi podtytu³, skomponowa³Philip Glass. Struktura muzyczna oparta jest na powtórzeniach i w³aœciwiepodejmuje kwestiê rytmu, jego ci¹g³oœci, zmiennoœci, przeskoków.Równie¿ choreografia zbudowana z kilku abstrakcyjnych uk³adów ruchów,stworzona przez Lucindê Childs, doskonale korespondowa³a z Wilsonowsk¹wizj¹, choæ stanowi³a osobne tworzywo teatralne, silnie oddzielone odpozosta³ych. W Einstein on the Beach artysta pokaza³ bardzo wyraŸnie, ¿ew jego teatrze w³aœnie dynamiczne relacje miêdzy tworzywami (muzyka,ruch postaci, przedmiotów, gra œwiat³a, dekoracje malowane i te trójwymiarowe)konstruuj¹ w³aœciw¹ i dla niego najwa¿niejsz¹ strukturê narracyjn¹dzie³a. Ich dope³nianie siê, ale i bycie w opozycji, komentowanie wzajemne,ale i zaprzeczanie, tworzy dynamikê napiêæ, które Wilsona najbardziej interesuj¹.Spektakl trwa³ cztery i pó³ godziny, ka¿dy obraz, tableau, ka¿dy ruchi s³owo musia³y paœæ w jedynej, przeznaczonej dla nich jednostce czasu, byforma zosta³a spe³niona. Wilson zastanawia siê w Einstein on the Beach nadprost¹ zale¿noœci¹: skoro akt percepcji zmienia rzeczywistoœæ, tak wiêc jêzyksztuki, którym siê pos³ugujemy, musi pod¹¿aæ za tymi przeskokami. Postacis¹ w ci¹g³ym, niekoñcz¹cym siê ruchu — to, ¿e stoj¹, siedz¹, nie zmieniafaktu, ¿e tkwi w nich potencja ruchu. Artysta pos³uguje siê tu te¿ znamien-16E. Ionesco: Interview. „Književne novine” 1971, no 399. Cyt. za: A. Holmberg:The Theatre of Robert Wilson..., s. 52.