Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Dorota Buchwald: Teatr to jednoœæ...305Odkrywanie na³o¿onych na siebie warstw kontekstowych czy odniesieñintertekstualnych, zeskrobywanie tego palimpsestu, zale¿a³o ju¿ tylkood wiedzy, inteligencji i wra¿liwoœci indywidualnej widzów. Niektórzy okazalisiê bardzo wra¿liwi, bo po trzech wieczorach przedstawienie zosta³ozdjête (w Krakowie zagrano wiêcej, bo 22 razy).U¿ycie prawdziwej, realnej przestrzeni dla uzyskania podobnego typuintertekstualnoœci i kontekstualnoœci mia³o tak¿e miejsce w powsta³ym dok³adnierok póŸniej ¯yciu snem Pedra Calderóna de la Barca w StarymTeatrze w Krakowie. Umiejscowiona w XVII wieku historia polskiego królewiczaSegismunda wpleciona w filozoficzn¹ przypowieœæ o wolnej wolicz³owieka, który mo¿e przeciwstawiæ siê temu, co zapisane jest dla niegow gwiazdach, stawa³a siê pretekstem do reinterpretacji naszych narodowo--historycznych mitów. Poniewa¿ premiera odby³a siê w Starym Teatrze,wpisywa³a siê niejako samoistnie w ci¹g wielkich, legendarnych przedstawieñtego teatru, które by³y podobnym dyskursem z histori¹ i wspó³czesnoœci¹,a nawet próbowa³a byæ miejscami otwart¹ z nimi dyskusj¹. Postanowionowiêc tego nie ukrywaæ, ale odwrotnie — podkreœliæ, u¿ywaj¹c dotego celu zarówno samej architektury teatru, jak i elementów-cytatów-odwo³añdo dawnych przedstawieñ. Powsta³ gigantyczny metateatr, wielkieteatralne opowiadanie o tym, jak teatr swoim jêzykiem opowiada³ przeztradycjê i historiê o wspó³czesnoœci. Dla widzów Starego Teatru by³y toodwo³ania oczywiste i znacz¹ce — Segismundo wyrzuca³ uprzykrzonegos³ugê przez okno, przez które wyskakiwa³ Rollison w Dziadach Konrada Swinarskiego.Rosaura dziêki fragmentowi kostiumu zamienia³a siê w Atenêi, stoj¹c dok³adnie w tym samym miejscu, w którym sta³a Atena w inscenizacjiNocy listopadowej Andrzeja Wajdy, zagrzewa³a do boju zbuntowanych ¿o³nierzyw mundurach podchor¹¿ych. Sztandar, który nieœli towarzysz¹cykrólowi powstañcy, by³ przecie¿ sztandarem z II aktu Wyzwolenia Wyspiañskiegow re¿yserii Konrada Swinarskiego. Ca³y ten kola¿ prawdziwychi symbolicznych elementów wpisany zosta³ w barokow¹, filozoficzn¹ bajkê,której teatralnoœæ podkreœla³y: wisz¹cy nad publicznoœci¹ anio³ i zatrzymanaw locie armatnia kula. Uniewa¿niona zosta³a tym sposobem wszelka realnoœæi racjonalnoœæ, zatrzymany czas, ustanowiony zaœ porz¹dek teatralny,w którym transgresywnoœæ na ró¿nych poziomach odwo³añ by³a zasad¹prymarn¹.W istocie rzeczy przypuszczenie, ¿e istnieje tylko jeden œwiat — pisa³w swojej ksi¹¿ce Ponowoczesnoœæ, czyli dekonstruowanie nieœmiertelnoœciZygmunt Bauman — poddany temu samemu zbiorowi niezmiennych,logicznie apodyktycznych praw, nie wydaje siê ju¿ prawdziwe, czuje siê,¿e musi byæ wiêcej œwiatów, byæ mo¿e nawet nieskoñczona wieloœæ uniwersów,co do czego chêtnie zgodziliby siê dzisiejsi kosmologowie, ope-20 Przestrzenie...