Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

306 Czêœæ trzecia: Wieloœæ przestrzeni wspó³czesnego teatruruj¹cy swymi hipotezami, co do przera¿aj¹cych czarnych dziur zdolnychdo po¿erania i ukrywania œwiatów, jak i postmodernistyczni filozofowieze swoimi pytaniami w stylu: „Jakie rodzaje œwiata istniej¹, jak s¹ ukonstytuowanei czym siê od siebie ró¿ni¹?” (Brian Mc Hale) i swym talentemopisywania innych mo¿liwych i niemo¿liwych œwiatów 3 .Calderón, zgodnie z alchemicznym i metafizycznym duchem swojej epoki,wpisa³ bohaterów sztuki w znany wtedy porz¹dek astralny (7 planet —7 postaci, 2 kobiety — 5 mê¿czyzn) i rola gwiazd w determinowaniu ichdzia³añ i dla przebiegu akcji scenicznej jest bardzo istotna. W zwi¹zku z tymnikogo nie zdziwi³ element scenografii w postaci astrologicznego horoskopunamalowanego na dodatkowej kurtynie, przed któr¹ rozgrywa³ siê prolog(Jerzy Juk-Kowarski bardzo czêsto stosuje takie dodatkowe kurtyny).Ale nikt nie wiedzia³ — bo nie móg³ wtedy wiedzieæ, g³ównie z powoducenzury — ¿e jest to horoskop bardzo szczególny, horoskop jak najbardziejprawdziwy, wyznaczony dla Warszawy na dzieñ 13 grudnia 1981 roku, nagodzinê dwunast¹ w nocy. Uk³ad planet wygl¹da³ wtedy nastêpuj¹co: nawschodzie by³ Mars, w ascendencie Ksiê¿yc, a wszystkie pozosta³e planetyby³y poni¿ej zachodu, czyli by³y niewidoczne. Wed³ug astrologów to by³bardzo dobry horoskop i mo¿e zna³ go genera³ Jaruzelski, wybieraj¹c datêwprowadzenia stanu wojennego? Mo¿emy zastanawiaæ siê, czy taki scenograficzny¿art (?) ma jakiekolwiek znaczenie dla tego, co dzieje siê na scenie,albo dla tego, jak przedstawienie odbiera publicznoœæ. Jak jednak twierdziks. Józef Tischner:Cz³owiek ulega w swoim dzia³aniu zarówno temu, co jest, jak i temu, czegonie ma. Demon mo¿liwy odgrywa w filozofii dramatu tak¹ sam¹ rolêjak demon realnie istniej¹cy 4 .Mo¿e wiêc takie magiczne i tajne elementy scenografii s¹ dla spektaklunie mniej istotne ni¿ te widoczne? Przecie¿ nie mo¿e nie oddzia³ywaæ naproces konstruowania roli przez aktora œwiadomoœæ odniesieñ, które swoj¹gr¹ lub kostiumem musi ewokowaæ? Dla niektórych aktorów sytuacja by³askomplikowana podwójnie, poniewa¿ przed laty grali w tamtych przywo-³ywanych spektaklach. Natomiast odkrywanie kolejnych warstw znaczeñi odniesieñ, kolejnych konotacji intertekstualnych by³o na pewno prze¿yciemnajpe³niejszym wy³¹cznie dla sta³ych widzów Starego Teatru. Oderwaneod kontekstu architektury i autotematycznoœci przedstawienie nabiera³o3Z. Bauman: Ponowoczesnoœæ, czyli dekonstruowanie nieœmiertelnoœci. Prze³. A. Szaha j. W: Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów. Red. S. Czerniak, A. Szahaj. Warszawa1996, s. 163.4J. Tischner: Filozofia dramatu. Kraków 1998, s. 309.