Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

320 Czêœæ trzecia: Wieloœæ przestrzeni wspó³czesnego teatruBezpoœrednioœæ i natychmiastowoœæ wideo — pisa³ Marek Wasilewski —jego dwuznaczna pozycja umiejscowiona pomiêdzy obiektem konsumpcjia jego kontestacj¹ [...] sprawiaj¹, ¿e staje siê ono szczególnym narzêdziemzapisu pewnego stanu œwiadomoœci 3 .Jest tak¿e, podobnie jak inne maszyny widzenia, instrumentem przyczyniaj¹cymsiê do zaniku przestrzeni perspektywicznej i panoptycznej.W myœl estetyki znikania Paula Virilia podstawowym zadaniem wspó³czesnejsztuki jest internalizacja szybkoœci. Estetyka obrazów filmowychi telewizyjnych wypiera estetykê przedmiotów materialnych. Wspólna dlaludzkiego wzroku, malarstwa, filmu i teatru, oparta na perspektywie geometrycznej„ma³a optyka”, zostaje zast¹piona podporz¹dkowan¹ elektronicznejtransmisji informacji „wielk¹ optyk¹”. Zamiast przestrzeni topicznej,której centrum by³a staro¿ytna agora, pojawia siê przestrzeñ teletopiczna.Bezpoœredni kontakt z rzeczywistoœci¹ zapoœredniczony zostaje przez media.Zamiast ci¹g³oœci doœwiadczenia dominuje wieloœæ doznañ, a zakorzenieniew czasie i miejscu ustêpuje miejsca nomadycznoœci. Cech¹ takiej, opisywanejprzez Michela Foucaulta, heterotopicznej przestrzeni jest nie tylkozmiennoœæ, ale tak¿e niejednorodnoœæ, bowiem spójnoœci nie nadaje jej ju¿¿aden wspólny dyskurs, mit czy narracja 4 . Heterotopie zestawiaj¹ i ³¹cz¹w jednym miejscu wiele przestrzeni i punktów wzajemnie nieporównywalnych,dlatego wydaj¹ siê szczególnie przydatne przy opisie teatralnych przestrzeniekranowych.Wideo — pisa³ Ryszard W. Kluszczyñski — ze wzglêdu na swoj¹z³o¿on¹, wielomedialn¹ genezê, od samego pocz¹tku i w stopniu wiêkszymni¿ w przypadku wczeœniej stworzonych mediów, sk³ania³o do traktowaniago jako twór intermedialny, to znaczy taki, który nie zbiera w sobiecharakterystycznych cech ró¿nych rodzajów sztuki, lecz uruchamiai podtrzymuje dialog miêdzy nimi 5 .Ów dialog odbywa siê na styku przestrzeni rzeczywistej i przestrzeniekranu oraz miêdzy ekranami. Przy czym ekran nie oznacza tu jedynie tradycyjnegoekranu kinowego lub monitora wideo, lecz jest to¿samy z prostok¹tn¹p³aszczyzn¹ ograniczaj¹c¹ wirtualny œwiat. W ten sposób definiujego Lev Manovich, podkreœlaj¹c jego zwi¹zek z obrazem rozumianym jako3M. Wasilewski: Kilka uwag o nowym wideo w Polsce. W: Polska sztuka wideo. Poznañ2006, s. 66.4M. Foucault: Another Space. „Diacritics” Spring 1986, Vol. 16, s. 22—28.5R.W. Kluszczyñski: Film, wideo, multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej.Kraków 2002, s. 76.