Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

66 Czêœæ pierwsza: Tradycja i wspó³czesnoœæwem domu, pokoju, ogrodu ³¹czy siê motyw pór, dnia i nocy, pogody i deszczu,œniegu i wiatru wraz z licznymi odg³osami natury. Taka konstrukcjaprzestrzeni sk³ania do nazwania jej przestrzeni¹ realistyczn¹. Na niej budowanajest zwykle przestrzeñ w wymiarze subiektywnym — przestrzeñ ludzka,bezprzyczynowa, czêsto niespójna, „wyosobniona”. Wa¿n¹ rolê odgrywaj¹pamiêæ i œwiadomoœæ postaci wpl¹tanych w opozycje ¿ycia i œmierci,piêkna i brzydoty, m³odoœci i staroœci, dobra i z³a w cz³owieku, w naturze,w historii.Mo¿na by wiêc wykreœliæ nastêpuj¹c¹ mapê Iwaszkiewiczowskiej przestrzeni:od malarskich kszta³tów linii, plam barwnych oraz karnawa³owychigrzysk dionizyjskich i œredniowiecznych wêdrówek w poszukiwaniu Bogaoraz rytmicznych scen niemych, przez komediow¹ konwencjê salonu, pokoju,gabinetu z oknami na ogrody (ukraiñskie i mazowieckie) po noc czerwcow¹,skupiaj¹c¹ jak w soczewce tragiczne losy powstañczej generacji orazporanki i zmierzchy okupacji niemieckiej z problemami bohaterstwa, poœwiêceniai daremnych ofiar. Przestrzenie tak konkretne stwarzaj¹ pole dopoetyckich rozwa¿añ nad piêknem, sztuk¹, ¿yciem, œmierci¹ i mi³oœci¹ 28 .Wielonurtowe konstrukcje akcji wypunktowuj¹ kontrasty miêdzy trwaniema przemijaniem, m³odoœci¹ i staroœci¹, cisz¹ i ha³asem, milczeniem i dialogiem.Materia dialogu: s³owa, niedopowiedzenia, emocjonalne natê¿eniesytuacji nie s¹ tylko œrodkami przekazu myœli, s¹ zwi¹zane integralniez rytmem natury i jej zmiennoœci¹. Barwy dni i nocy tworz¹ sytuacje zdarzeniowe,uczuciowe i myœlowe, w których ukryty jest Iwaszkiewicz poeta--kreator w³asnego œwiata wartoœci, zachwytów, pasji i obsesji.28Zob. A. Krajewska: Tanatos i komedia. W: Eadem: Komedia polska dwudziestoleciamiêdzywojennego. Tradycjonaliœci i nowatorzy. Poznañ 2004, s. 84—101.Eleonora UdalskaSpace plans in the early dramasby Jaros³aw IwaszkiewiczSummaryThe analysis of space concerns the early dramas by Iwaszkiewicz. These involve:Samobójstwo [Suicide] (1912), Bal u ksiê¿nej Belwederskiej [A ball at a belvedere princess] (1920),Kardyna³owie [Cardinals] (1918—1922), Kwidam (1921) and Z³odziej idealny [An ideal thief](1923—1924). The early dramas by Iwaszkiewicz, in their thought layer, incorporate theideas close to the ones realized by the Poznañ group Zdrój and the Warsaw Skamander.They are written under the influence of the author’s fascination with playwright by Oscar