Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Alina Sordyl: Konwencje teatralne...361obrazów, wyostrzyæ ich uproszczon¹, zredukowan¹ kolorystykê i nastêpniewmontowaæ je lub na³o¿yæ na podstawowe t³o symulowanej w studiu telewizyjnym,niemal pustej, sceny. Efektem jest graficzna kompozycja odrealnionegoobrazu telewizyjnego z wmontowanym obrazem ludzkich postaci,które graj¹ w³asne show na zaimprowizowanej, zawieszonej w pró¿ni scenie.Pirandellowskie postaci i zwielokrotniona gra — podporz¹dkowane telewizyjnejkonwencji kierowania mowy bezpoœrednio do widza i komputerowemuprzetworzeniu — to œwiat bez orygina³u. Hybrydalny twór telewizyjny,który jednak uruchamia podstawowe odniesienia do farsy jako scenicznegogatunku.W estetyce postmodernistycznej zosta³o zrealizowane telewizyjne przedstawieniewed³ug sztuki Micha³a Walczaka Podró¿ do wnêtrza pokoju. Opozycjawnêtrze/zewnêtrze, fundamentalna dla klasycznej metafizyki zachodnioeuropejskiej,jest tematyczn¹ osi¹ spektaklu. Proces de-konstruowaniatej opozycji dokonuje siê w ramach wyznaczonych przez upersonifikowan¹teatraln¹ Kurtynê — postaæ usi³uj¹c¹ uporz¹dkowaæ przemieszczone i zmieszaneœwiaty poprzez oddzielenie realnego od fikcjonalnego, sferê ogl¹daniaod sfery ogl¹danego, teatr œwiadomoœci od sceny ¿ycia… Od pocz¹tkujednak granice wyznaczane przez Kurtynê zostaj¹ uniewa¿nione.Spektakl zaczyna siê scen¹ przed pojawieniem siê Kurtyny, a jego obecnoœæekranowa jest komentowana przez postacie z wnêtrza przedstawienia,siedz¹ce przed ekranem monitora. Gest zamkniêcia przedstawienia — wype³nienieekranu czerni¹ pleców Kurtyny, tak¿e zostaje uniewa¿niony, kiedyz „offu” dochodzi g³os realizatora spektaklu, dziêkuj¹cego aktorom,a napisy koñcowe porozrywane s¹ scenkami z prób i dublami z planu telewizyjnego.Kurtyna nie nale¿y wiêc do tego paradygmatu, skoro to telewizyjnyplan, a nie scena w teatrze. Zreszt¹ Kurtyna jako postaæ wchodzi doœwiata fikcjonalnego, by wraz z Judaszem zaaran¿owaæ dramat — podró¿do wnêtrza. Obaj, patrz¹c na ruchliw¹ wielkomiejsk¹ ulicê i zgie³k miasta,wybieraj¹ teatr i „dramacik w g³ówce”, bo nienawidz¹ tego realizmu („Ktoprojektowa³ tê scenografiê?”) 21 . Ironiczne odwo³anie do dramatu, „dialogówi po¿al siê Bo¿e aktorów” to stematyzowanie konwencji teatralnychi pocz¹tek jawnego zderzania konwencji imitacyjnych z konwencjami operacyjnymi22 .Konwencje imitacyjne s¹ sukcesywnie wypierane, podobnie jak estetykarealistyczna. W granicach realistycznej psychologii postaci — pogr¹¿aj¹cejsiê w psychotycznym procesie, w którym œwiat zewnêtrzny ulega zniszcze-21Cytaty fragmentów kwestii pochodz¹ z dialogów w przedstawieniu telewizyjnym.22Zob. P. Pavis: S³ownik terminów teatralnych. Prze³., oprac. i uzupe³nieniami opatrzy³S. Œwiontek. Wroc³aw 1998, s. 257.