Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

280 Czêœæ trzecia: Wieloœæ przestrzeni wspó³czesnego teatrudze, demonstracje uliczne), widowiskom sportowym (Tour de France, maratonnowojorski), performansom ludycznym (Love Parade w Berlinie, karnawa³w Rio de Janeiro, juwenalia), muzycznym (koncerty rockowe podgo³ym niebem), historycznym (bitwy rycerzy na polu pod Grunwaldem),happeningom i akcjom artystycznym, reklamowo-promocyjnym. Istnieje tuswego rodzaju sprzê¿enie zwrotne: spektakle teatralne czerpi¹ z repertuaruform ekspresji i konwencji wymienionych widowisk miejskich i na odwrót— ró¿nego typu widowiska na ulicach miast przybieraj¹ kszta³ty teatralne(maski, kostiumy, scenariusz widowiska, „aktorzy” i „role”).Po drugie, nowa przestrzeñ pozwala na zmianê odbiorczych przyzwyczajeñbywalców teatru w kilku co najmniej aspektach: w sferze swobodyzachowañ i reakcji na widowisko (przynajmniej czêœciowe uchylenie rygorówdobrego wychowania, dopuszczenie g³oœnych reakcji werbalnych i niewerbalnych),w sferze pe³nionych ról spo³ecznych (o ile rola widza w teatrzeiluzji wydaje siê mocno wyspecjalizowana i okreœlona, o tyle repertuardopuszczalnych strategii odbiorczych w przestrzeni ulicy, starej fabryki,ogrodu czy zajezdni tramwajowej otwiera przed odbiorcami wiêcej mo¿liwoœci,np. do wyboru rolê widza-obserwatora zdarzeñ, widza-komentatora,widza-œwiadka, wspó³uczestnika, intruza), w sferze percepcji przestrzeni(podobnie jak podczas wêdrówki przez wnêtrza teatru otwiera siê mo¿-liwoœæ motorycznego doœwiadczania przestrzeni, przemierzania jej, poszukiwaniaodpowiedniego punktu widzenia, wyboru perspektywy i obserwowanychobiektów, a tak¿e sensualnego odbioru przestrzeni wszystkimizmys³ami).Po trzecie bowiem, ka¿da przestrzeñ nieteatralna ma swoj¹ realnoœæ —nade wszystko materialnoœæ i narzêdziowoœæ (porêcznoœæ wed³ug MartinaHeideggera). Oddzia³uje na wkraczaj¹cych w ni¹ widzów specyficzn¹ atmosfer¹,realnoœci¹ kurzu, patyny, swoist¹ akustyk¹. Nie bez znaczenia s¹plastyczne walory architektury, poczynaj¹c od jej materialnoœci (kamieñ, ceg³a,drewno), historycznoœci czy naruszenia zêbem czasu (wnêtrze zabytkowe,zdewastowane, stare), a koñcz¹c na jej funkcjonalnoœci, czyli byciu narzêdziemdo... oraz byciu dzie³em sztuki (przekaz ikonograficzny, styl architektonicznyitp.). Wejœcie w przestrzeñ dworca kolejowego, fabryki, koœcio³ajest zawsze dla odbiorcy wejœciem w przestrzeñ znacz¹c¹ — znacz¹c¹nie tylko dziêki znakom wpisanym w ni¹ ludzk¹ rêk¹, ale tak¿e dziêki wiedzyo jej przeznaczeniu, spe³nianych w przesz³oœci funkcjach, obecnym stanieu¿ytecznoœci b¹dŸ bezu¿ytecznoœci, oraz dziêki bodŸcom zmys³owym,które kszta³tuj¹ atmosferê wnêtrza, nastroje widzów itp.Kluczow¹ spraw¹ dla analizy przedstawieñ teatralnych w przestrzeniachrealnych jest jednak, po czwarte, nieuchronne zderzenie konwencji teatralnych,które wnosz¹ w nie aktorzy i widzowie (swego rodzaju pamiêæo teatrze, mentalne ramy doœwiadczenia sztuki teatru), z konwencjami za-