Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

172 Czêœæ druga: Przestrzeñ dramatyczna a przestrzeñ teatralnane, dotyczy to nie tylko mebli, ale te¿ zapachów jedzenia, czasu potrzebnegona trwanie poszczególnych emocji. Rytm widowiska powoduje, ¿e publicznoœæprawie ulega halucynacji i ³atwo poddaje siê œledzeniu perypetiibohaterów w trakcie wielogodzinnych przedstawieñ.Barbara Hanicka zauwa¿y³a, ¿eKrystian robi jedn¹ i tê sam¹ scenografiê — do pewnego stopnia niezale¿-n¹ od tekstu, którym siê pos³uguje. Byæ mo¿e jest to przestrzeñ, z któr¹Krystian chcia³by siê zmierzyæ w ¿yciu, a tymczasem mieszka w bardzomieszczañskim domu, który jest reminiscencj¹ jego domu rodzinnego —jego drug¹ stron¹ 15 .Drzwi s¹ sta³ym elementem dekoracji, mog¹ nawet byæ zwielokrotnione,podkreœlaj¹ szczelnoœæ zamkniêcia wykreowanego wnêtrza. Staj¹ siê te¿metafor¹ trudnych problemów postaci dramatu wypreparowanych z realnoœcizewnêtrznej. A¿ kusi ponowne odwo³anie siê do antyku. Dialektykawnêtrza i zewnêtrza, tylko ¿e tym razem wchodzimy do wnêtrza ske – ne poto, by obejrzeæ psychiczne molestowanie duszy. Jak widaæ, nie na darmoLupa powiedzia³ kiedyœ, ¿e by³ zafascynowany Kantorem 16 . Powstaje miêdzyre¿yserami jednak pewna ró¿nica jakoœciowa. Kantor budowa³ iluzjê,choæ — jak sam mówi³ — artysta swym gestem anektuje rzeczywistoœæ, tworz¹cz niej jakoœæ artefaktu. Lupa nie chce zaw³aszczaæ rzeczywistoœci niczymdemiurg, on j¹ demaskuje. Zamyka drzwi od namacalnego dla wszystkichœwiata zewnêtrznego i grzebie w bebechach jaŸni swoich bohaterów,a widzów skazuje na podgl¹danie rezultatu.Kantor swoj¹ ¿onglerkê z drzwiami zakoñczy³ spektakularnie w cricotage’uMaszyna mi³oœci i œmierci (1987). Uczyni³ z nich jednego z bohaterówpierwszej czêœci widowiska, powsta³ego na motywach Œmierci TintagilesaMaeterlincka. Spektakl zaczyna³ siê na pustej scenie, któr¹ zape³nia³y tylkowielkie ¿elazne wrota. W partyturze s¹ one dookreœlone przymiotnikiem„groŸne”. Wytwarzana przez nie atmosfera dotyczy tego, co z nich wyziera.Stopniuj¹ napiêcie ca³ej czêœci cricotage’u. Raz otwieraj¹ siê „powoli”, za nimiprzesuwaj¹ siê s³u¿¹ce Królowej — metalowe automaty. Drugi raz otwieraj¹siê „szerzej”, ukazuj¹c ruch automatów tam i z powrotem. Potem „bardzopowoli” i wówczas pada kwestia: „Królowa nadchodzi”, a w koñcowej ods³oniemamy zbrodniê:Cisza za drzwiamipustka15B. Hanicka: Przestrzeñ nieuchwytna. Rozmawia³a M. Stojowska. „TygodnikPowszechny — Kontrapunkt”, 11.05.2003.16Zob. K. L u p a: Ja s³u¿ê demonowi. Rozmawia³a J. Boniecka. „Odra” 1992, nr 4.