Pokaż treść! - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Artur Duda: Eksperymenty z przestrzeni¹...283Wyprawy Gardzienic i Wêgajt, Teatr Bezpoœredni Augusto Boala). Takieprzedsiêwziêcia, w których dzia³ania aktorów i widzów polegaj¹ na wspólnejwêdrówce w przestrzeni, wspólnej pracy, byciu z innymi ludŸmi, w których— jak pisa³ Jerzy Grotowski — „dzia³anie rozwija siê w ruchu poprzezbardzo rozleg³¹ przestrzeñ” 14 . Takie próby, w których chodzi o motoryczne,fizyczne odczuwanie przestrzeni, doœwiadczanie zmêczenia i ch³odu, bólui samotnoœci, percepcji œwiata wszystkimi zmys³ami i podejmowania ryzykazwi¹zanego z realnym byciem w œwiecie. Gdzie scena, na której rozgrywasiê spektakl, nie jest odseparowana od realnego œwiata poza teatrem, boœwiat w³aœnie jest scen¹, na której dokonuje siê próba egzystencji ka¿degocz³owieka. Takie eksperymenty, dziêki którym dociera siê do prawdyo œwiecie bez poœrednictwa reprezentacji przedstawianych oczom widzów,bez kontemplacyjnej percepcji obrazu œwiata, lecz poprzez doœwiadczanieœwiata w pe³ni jego materialno-zmys³owej realnoœci.Byæ mo¿e horyzont, który rysujê tu przed teatrem naszych czasów, wydajesiê nazbyt idealistyczny, moje w³asne pogl¹dy na temat szans anektowaniarealnej przestrzeni s¹ o wiele bardziej ostro¿ne, bli¿sze pogl¹dowiTadeusza Kantora, ¿e nie ma w teatrze ucieczki od iluzji. Zarazem jednaktrudno nie wierzyæ, ¿e sztuka teatru jest w stanie przekroczyæ najœmielszewyobra¿enia jej badaczy, tak¿e w sferze wykorzystania realnej przestrzeni— nie w sposób powierzchowny, efekciarski, ze wzglêdu na modê lub po to,by bana³ opowiadanej historii ukryæ za budz¹c¹ ciekawoœæ czy sensacjê przestrzeni¹realn¹, w której widzowie jeszcze nigdy nie byli.14Poszukiwania Teatru Laboratorium. Rozmowa z Jerzym G r otowskim. Rozmawia³T. Burzyñski. „Trybuna Ludu” 1976, nr 252. Cyt. za: Z. Osiñski: Grotowski i jegoLaboratorium..., s. 236.Artur DudaExperiments with spacein the theatre of realitySummaryThe text, theoretical and theatrical in character, is a presentation of selected topicsconcerning experiments with space in the contemporary theatre of reality, starting withvarious types of attempts at contesting a model of the Italian box stage to performancesrealized in the non-theatrical spaces (the space of a street, factory, tram depot, church inthe city, etc.). A fundamental issue in the context of numerous attempts to depart froma traditional theatrical space (a bi-polary arrangement of the stage-audience, the principleof representation, conception of the audience as a motionless observer, privileging the