1Tz4Pwy

Sığınacaq, Sərhəd və İmmiqrasiya Məsələlərinə dair Avropa Qanunvericiliyi üzrə Vəsait
Avropa İttifaqı Fundamental
Hüquqlar Xartiyasının 47-ci maddəsi
(səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri
hüququ və ədalətli məhkəmə
araşdırması hüququ);
Geri qaytarılma Direktivinin
(2008/115/EC) 13(4) və 15(3)-cü
maddələri;
Qəbuletmə şərtləri Direktivinin
(2013/33/EU) 9(3)-cü maddəsi
Geri qaytarılma Direktivinin
(2008/115/EC) 16 və 17-ci maddələri;
Qəbuletmə şərtləri Direktivinin
(2013/33/EU) 10-cu maddəsi
Saxlanılma barədə
qərardan məhkəməyə
müraciət etmək
hüququ
Saxlanılma şəraiti və
ya rejimi
Qanunsuz
saxlanılmaya görə
kompensasiya
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının
5(4)-cü maddəsi (azadlıq və toxunulmazlıq
hüququ);
Abdolxaninin və Karimnianın Türkiyəyə
qarşı Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsindəki 2009-cu il tarixli işi
(qərara baxılma prosedurunun olmaması)
S.D.-nin Yunanıstana qarşı Avropa İnsan
Hüquqları Məhkəməsindəki 2009-cu il
tarixli işi (saxlanılma şəraiti)
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının
5(5)-ci maddəsi (azadlıq və toxunulmazlıq
hüququ)
Giriş
Saxlanılma fundamental hüquqlardan biri hesab olunan azadlıq hüququndan müstəsna bir halı təşkil edir.
Bununla əlaqədar olaraq azadlıqdan məhrum etmə tədbiri ən vacib təminatlara uyğun həyata keçirilməlidir.
Bu qanunla nəzərdə tutulmalıdır və əsassız xarakter daşımamalıdır. 255 Geri qaytarılma prosedurları zamanı
sığınacaq axtaranların və miqrantların saxlanılması ən son tədbir kimi nəzərdə tutulmalıdır. Bu prinsiplərə
baxmayaraq Avropada böyük sayda insan ya ölkəyə gəldikləri zaman və ya çıxarılma prosedurlarından yayınma
hallarının qarşısını almaq üçün saxlanılır. Azadlıqdan məhrum edilən şəxslərlə insani şəkildə və ləyaqətlə rəftar
olunmalıdır.
Beynəlxalq hüquq sığınacaq axtaranların və qaçqınların saxlanılma imkanlarını məhdudlaşdırır. 1951-ci il
Cenevrə Konvensiyasının 31-ci maddəsinə əsasən ölkəyə qanunsuz gəlmə və ölkədə qanunsuz olma ilə
əlaqədar " həyat və azadlıqları təhlükə altında olan ərazidən birbaşa gələrək […] müvafiq əraziyə icazəsiz daxil
olan və ya bu ərazidə olan, lakin özlərini ləngimədən aidiyyəti orqanlara təqdim edən və qanunsuz gəlmənin
və ya olmanın səbəblərini açıqlayan qaçqınlar"a cəza tədbirləri tətbiq edilməməlidir." 256
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasında saxlanılma üçün əsaslardan ibarət geniş bir siyahı əks olunub ki, bu
əsaslardan biri də ölkəyə qanunsuz gəlmənin qarşısını almaqdan və ya şəxslərin çıxarılmasını
asanlaşdırmaqdan ibarətdir. Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən müfəssəl prinsip beynəlxalq himayə üçün
müraciət edən, həmçinin geri qaytarılma prosedurları zamanı şəxslərin saxlanılmasının zəruriliyindən ibarətdir.
Lakin saxlanılmanın əsassız hesab edilməməsi üçün müəyyən əlavə tədbirlər təmin olunmalıdır, məsələn, hər
bir saxlanılmanın səbəbləri açıqlanmalıdır və saxlanılmış şəxsə tez bir vaxtda məhkəməyə müraciət etmək
imkanı verilməlidir.
6.1. Azadlıqdan məhrum etmə, yoxsa hərəkət etmək azadlığının
məhdudlaşdırılması?
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Qəbuletmə şərtləri Direktivi (2013/33/EU) "saxlanılmanı" "ərizəçinin
[Avropa İttifaqının] üzv dövləti tərəfindən hərəkət etmək azadlığı məhdudlaşdırılacaq xüsusi bir yerə
255
Dövlətlərin geri qaytarılma prosedurları zamanı insanların azadlıqdan məhrum edilməsi ilə əlaqədar təcrübəsinə dair daha ətraflı
məlumat üçün Fundamental Hüquqlar üzrə Avropa İttifaqı Agentliyi (2010-cu il) baxın.
256
BMTQAK "Sığınacaq axtaranların saxlanılması və saxlanılmaya alternativlərlə əlaqədar tətbiq edilən meyar və standartlara dair
Təlimatlar" (Guidelines on the Applicable Criteria and Standards relating to the Detention of Asylum-Seekers and Alternatives to
Detention); 2012-ci il; İşgəncələrin və digər qəddar, qeyri-insani və alçaldıcı rəftarın və ya cəzanın qarşısı alınması üzrə Avropa Şurası
Komitəsi "İşgəncələrə qarşı mübarizənin 20 ili: 19-cu Ümumi Hesabat", 1 avqust 2008-31 iyul 2009-cu il.
102