1Tz4Pwy

olunmur. Bununla əlaqədar olaraq adətən dövlətlərə bu cür daxil olma və ya yaşama ilə əlaqədar əlavə fərqli
şərtlər tətbiq etmək icazəsi də verilir, məsələn, işə düzəlməmək və ya yardım üçün dövlət fondlarına müraciət
etməmək. Lakin dövlətlər insan hüquqlarına aid dünya və Avropa miqyaslı hüquqi sənədlər tərəfindən əhatə
olunan müvafiq sahələrdə, o cümlədən, vətəndaşlıq mənsubiyyəti zəminində ayrı-seçkiliyin qadağan
olunduğunu mütləq nəzərə almalıdırlar. 346
Hər hansı bir konkret vəziyyət əcnəbiləri dövlətin öz ərazisinə buraxmaq və ya buraxmamaq icazəsinin
verilməsi ilə əlaqədar suveren hüququna nə qədər çox aid olarsa, dövlət fərqli şərtlərin tətbiq edilməsində o
qədər çox ixtiyar sahibi olacaq. 347 Əcnəbinin immiqrasiya vəziyyəti müvafiq dövlətin öz vətəndaşının vəziyyəti
ilə nə qədər oxşar olarsa fərqli rəftar da o qədər azalar. 348 Yaşamaq və ya ləyaqəti alçaldan rəftara məruz
qalmamaq hüquqları kimi fundamental hüquqlara gəldikdə isə bu sahədə fərqli rəftar qadağan olunmuş ayrıseçkilik
hesab olunur. 349 Sosial hüquqlardan istifadəyə aid məsələlərə baxılarkən bu prinsiplər xüsusi
əhəmiyyət kəsb edir.
Bu fəsil iqtisadi və sosial hüquqlardan daha konkret olaraq əmək fəaliyyəti, təhsil, yaşayış yeri, tibbi xidmət və
sosial müdafiə hüquqlarından istifadəyə dair həm Avropa İttifaqı, həm də Avropa Şurası standartlarının qısa
icmalını təqdim edir.
8.1. Əsas hüquq mənbələri
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Avropa İttifaqının hərəkət etmək azadlığına aid normaları Avropada
hərəkət etmək azadlığından irəli gələn hüquqlardan istifadə edən Avropa İttifaqı vətəndaşlarının ailə üzvləri
olan üçüncü ölkə vətəndaşlarının vəziyyətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Hərəkət etmək azadlığı Direktivi
(2004/38/EC) Avropa İttifaqı vətəndaşlarının vətəndaşlığından asılı olmayaraq bütün ailə üzvlərinin vəziyyətini
tənzimləyir. Direktivin 2(2)-ci maddəsi bu Direktivin hansı ailə üzvlərinə şamil olunduğunu müəyyən edir. Eyni
zamanda, Direktiv İslandiya, Lixtenşteyn və Norveç vətəndaşlarının ailə üzvləri olan üçüncü ölkə vətəndaşlarına
da şamil edilir. 350 İsveçrə vətəndaşlarının ailə üzvləri də eyni statusa malikdirlər. 351 Bu cür müxtəlif normaların
şamil edildiyi ailə üzvləri əmək bazarına çıxmaq hüququ ilə yanaşı sosial müavinətlərdən istifadə etmək
hüququna da malikdirlər.
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Türkiyə vətəndaşları Avropa İqtisadi Zonası vətəndaşları olmasalar da
öz ailə üzvləri ilə birlikdə Avropa İttifaqının üzv dövlətlərində üstün mövqeyə malikdirlər. Bu Türkiyənin 1985-
ci il üçün Avropa İttifaqının üzvü olacağını nəzərdə tutan 1963-cü il tarixli Ankara Sazişindən və həmin Sazişə
dair 1970-ci il tarixli Əlavə Protokoldan irəli gəlir. 2010-cu ildə Avropa İttifaqında yaşayan təqribən 2,5 milyon
Türkiyə vətəndaşı Avropa İttifaqında məskunlaşmış üçüncü ölkə vətəndaşlarından ibarət ən çoxsaylı qrupu
təşkil edirdi. 352
Sığınacaq axtaranlar, qaçqınlar və ya uzunmüddətli yaşayış icazəsi olanlar kimi üçüncü ölkə vətəndaşlarından
ibarət başqa kateqoriyaların əmək bazarına çıxışı dərəcəsi xüsusi direktivlərlə tənzimlənir. 2011-ci ilin dekabr
ayında Avropa İttifaqı 2013-cü ilin sonundan tətbiq olunan Vahid icazə Direktivini (2011/98/EU) qəbul etmişdir.
Bu Direktiv Avropa İttifaqına üzv olan dövlətin ərazisində yaşamaq və işləmək məqsədi ilə üçüncü ölkə
vətəndaşları üçün vahid müraciət etmə prosedurunu, həmçinin üçüncü ölkə vətəndaşı olan işçilərin Avropa
İttifaqına üzv olan dövlətin ərazisində qanuni yaşamaq üçün bir sıra ümumi hüquqları təqdim edir.
346
Avropa İttifaqı Fundamental Hüquqlar Xartiyasının 21-ci maddəsi; Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 14-cü və bu Konvensiyaya
dair 12 saylı Protokolun 1-ci maddələri; Avropa Sosial Xartiyasının V hissəsinin "E" maddəsi.
347 Bahın Birləşmiş Krallığa qarşı (Bah v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 56328/07 saylı, 27 sentyabr
2011-ci il tarixli işi.
348 Qayqusuzun Avstriyaya qarşı (Gaygusuz v. Austria) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 17371/90 saylı, 16 sentyabr 1996-cı il
tarixli işi.
349
Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsinin Uşaqların Müdafiəsi Beynəlxalq Təşkilatının Hollandiyaya qarşı (Defence for Children
International v. the Netherlands) 47/2008 saylı, 20 oktyabr 2009-cu il tarixli şikayət ərizəsinə dair qərarı.
350
"Avropa İqtisadi Zonası haqqında" (Agreement on the European Economic Area) 2 may 1992-ci il tarixli Sazişin III hissəsi "İnsanların,
xidmətlərin və sərmayələrin sərbəst hərəkəti", OJ L 1, 3 mart 1994-cü il.
351
Bir tərəfdən Avropa İttifaqı və İttifaqa üzv olan dövlətlər digər tərəfdən isə İsveçrə Konfederasiyası arasındakı (Agreement between the
European Community and its Member States, of the one part, and the SwissConfederation) "İnsanların sərbəst hərəkəti haqqında" Sazişin
(21/06/1999, OJ L 114/7, 30 aprel 2002-ci il) 7-ci maddəsi müvafiq olaraq bütün üzv dövlətlərə şamil edilir.
352
Avropa Komissiyası, Avrostat (2010-cu il) "Əcnəbilərin əsas mənşə ölkələri", EU-27, 2010-cu il verilən internet-səhifəsində mövcuddur :
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title=File:Main_countries_of_origin_of_nonnationals,_EU27,_2010_(million
).png&filetimestamp=20111125175250#file
129