1Tz4Pwy

Sığınacaq, Sərhəd və İmmiqrasiya Məsələlərinə dair Avropa Qanunvericiliyi üzrə Vəsait
Hüquqları Konvensiyasının 3-cü və Avropa İttifaqı Sosial Xartiyasının 4-cü maddələrinə zidd qeyri-insani və
ləyaqəti alçaldan rəftarla nəticələnmişdir. 193
4.4. Geri qaytarılma prosedurları
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Geri qaytarılma Direktivi (2008/115/EC) geri qaytarılma barədə
qərarların verilməsi ilə bağlı müəyyən təminatları nəzərdə tutaraq (6, 12 və 13-cü maddələr) məcburi çıxarılma
ilə müqayisədə daha çox könüllü geri qaytarılmaların tətbiq edilməsinə şərait yaradır (7-ci maddə).
Direktivin 12-ci maddəsinə uyğun olaraq geri qaytarılma və ölkəyə təkrar gəlmək qadağası barədə qərarlar, o
cümlədən, mövcud hüquqi müdafiə vasitələri haqqında informasiya əlaqədar şəxsin başa düşdüyü və ya başa
düşməsi əsaslı olaraq ehtimal olunan dildə və yazılı şəkildə təqdim olunmalıdır. Bununla əlaqədar olaraq
Avropa İttifaqının üzv dövlətləri müvafiq üzv dövlətə daha çox gələn miqrantların danışdıqları ən azi beş dildə
informasiya vərəqələri nəşr etməyə borcludurlar. Geri qaytarılma Direktivinin 13-cü maddəsi üçüncü ölkə
vətəndaşlarının çıxarılma barədə qərarla bağlı səlahiyyətli məhkəməyə və ya inzibati orqana və yaxud müvafiq
müraciətə baxıldığı zaman çıxarılmanı müvəqqəti təxirə salmaq səlahiyyətlərinə malik olan aidiyyəti orqana
şikayət etmək və ya bu qərara yenidən baxmaq hüququ ilə təmin olunmalarını nəzərdə tutur. Üçüncü ölkə
vətəndaşları milli qanunvericiliklə təsbit edilmiş qaydalara uyğun olaraq pulsuz hüquqi məsləhət əldə etmək,
təmsil olunmaq və əgər zəruridirsə, tərcüməçi xidmətlərindən istifadə etmək imkanları ilə təmin olumalıdırlar.
Direktivin 9-cu maddəsi çıxarılma qərarları məcburigeri qaytarmamaq prinsipinə zidd olduqda və əlaqədar
şəxslər təxirəsalma gücünə malik hüquqi müdafiə vasitəsindən istifadə etməyə nail olduqda bu qərarların
icrasının mütləq təxirə salınmasını nəzərdə tutur. Bundan başqa, çıxarılma əlaqədar şəxsə aid spesifik
səbəblərdən, məsələn, onun səhhəti ilə əlaqədar və texniki maneələr səbəbindən təxirə salına bilər. Çıxarılma
təxirə salındığı təqdirdə Avropa İttifaqının müvafiq üzv dövləti əlaqədar hüquq-mühafizə tədbirinin təxirə
salınması barədə yazılı təsdiq verməlidir (14-cü maddə).
Geri qaytarılma Direktivi Avropa İttifaqının başqa üzv dövlətinə köçmüş Avropa İttifaqı vətəndaşlarının və
hüquqi vəziyyətləri Hərəkət etmək azadlığı Direktivi (2004/38/EC) ilə tənzimlənən Avropa İqtisadi
Zonası/İsveçrə vətəndaşlarının ailə üzvləri olan üçüncü ölkə vətəndaşlarına şamil edilmir. Hərəkət etmək
azadlığı Direktivi ictimai asayiş, dövlət təhlükəsizliyi və səhiyyə səbəblərindən ölkəyə gəlmək və burada
yaşamaq məhdudiyyətləri kontekstində prosedur təminatlarını müəyyən edir. Bu cür qərarlar qəbul edildikdə
məhkəmədən və, əgər münasibdirsə, inzibati prosedurlardan istifadə imkanları təmin olunmalıdır (27, 28 və
31-ci maddələr). Əlaqədar şəxslərə həmin qərarlar barədə yazılı bildirişlər təqdim olunmalıdır, həmçinin bu
bildirişlərin məzmununu və fəsadlarını başa düşmək imkanı yaradılmalıdır. Həmin bildiriş şikayətin təqdim
olunması ilə və müvafiq müddətlərlə bağlı prosedur aspektlərini özündə əks etdirməlidir (30-cü maddə).
Türkiyə vətəndaşları nisbətən fərqli müdafiə ilə təmin olunurlar.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən bu Konvensiyanın 13-cü maddəsi ilə əlaqədar verilmiş
mülahizələrə əlavə olaraq qanuni əsaslarla yaşayan əcnəbilərin çıxarılması hallarında əməl edilməsi nəzərdə
tutulan konkret təminatlar sözügedən Konvensiyaya dair 7 saylı Protokolun 1-ci maddəsində bəyan edilir.
Bundan başqa, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Konvensiyanın 8-ci maddəsində şəxsi həyata və ailə
həyatına əsassız müdaxilələrin qarşısını alan prosedur təminatlarının əks olunması qənaətinə gəlmişdir. Bu
müəyyən müddət ərzində müvafiq dövlətdə yaşayaraq öz şəxsi və ailə həyatını qurmuş və ya həmin dövlətdə
məhkəmə prosesinə cəlb edilmiş şəxslərə daha çox aiddir. 8-ci maddəyə əsasən qərar qəbuletmə prosesinin
prosedur aspektlərində mövcud olan çatışmazlıqlar müvafiq qərarın qanuna uyğun olmaması səbəbindən 8(2)-
ci maddənin pozulması ilə nəticələnə bilər.
Misal: C.G.-nin Bolqarıstana qarşı işi 194 gizli müşahidəyə dair məxfi raport əsasında milli təhlükəsizlik
səbəblərindən çıxarılmış uzunmüddətli yaşayış icazəsi olanla əlaqədar idi. Avropa İnsan Hüquqları
193
Yuxarıda qeyd olunan işlər və NS-in Daxili işlər Departamentinin Dövlət katibinə qarşı (NS v. Secretary of State for the Home
Department) Avropa İttifaqı Ədalət Məhkəməsindəki C-411/10 [2011] saylı, 21 dekabr 2011-ci il tarixli işinin 86-cı paraqrafı.
194 C.G.-nin və başqalarının Bolqarıstana qarşı (C.G. and Others v. Bulgaria) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 1365/07 saylı, 24
aprel 2008-ci il tarixli işi.
78