1Tz4Pwy

Misal: Almaniya Hökuməti sığınacaq prosedurlarının həyata keçirildiyi müddət ərzində sığınacaq
axtaranların qanuni yaşayış icazəsi olan şəxs hesab edildiklərini BMT-nin İnsan Hüquqları Komitəsi 52
qarşısında qəbul etmişdir. Lakin Omvenikenin Almaniyaya qarşı işində 53 Məhkəmə hökumətin müvəqqəti
yaşayışla əlaqədar irəli sürülən şərtlərin, daha dəqiq desək müəyyən bir şəhərin ərazisinin hüdudlarından
kənara çıxmamaq tələbinin pozulması nəticəsində iddiaçının öz hüquqi statusunu itirməsini və bu
məsələnin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına dair 4 saylı Protokolun 2-ci maddəsinin təsir dairəsindən
kənara çıxması arqumentini qəbul etmişdir.
2.2. Qaçqın statusu verilmiş şəxslər və əlavə himayə ehtiyacı
olan şəxslər
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Avropa İttifaqının Fundamental Hüquqlar Xartiyası sığınacaq üçün
müraciət etmək hüququndan kənara çıxaraq birbaşa sığınacaq hüququnu təmin edir (18-ci maddə). Başqa
sözlə, sığınacaq üçün müraciət edən şəxslərin hamısı sığınacaq axtaran şəxs statusunu əldə etmək hüququna
malikdir. Təsnif etmə Direktivinin (2011/95/EU) 13 (qaçqın statusu) və 18-ci maddələri (beynəlxalq himayə
ehtiyacı olan, lakin qaçqın statusunun şamil olunmadığı şəxslər üçün əlavə himayə) qaçqın statusunun
verilməsi və ya əlavə himayənin təmin olunması hüququnu birmənalı şəkildə təsbit edirlər. Beynəlxalq himayə
ilə təmin olunmuş şəxslər onların mənşə ölkələrindəki vəziyyət həqiqətən yaxşılaşdığı təqdirdə öz statuslarını
itirə bilərlər (Bölmə 3.1.8-ə baxın).Sözügedən Direktivin 24-cü maddəsi sənəd əldə etmək hüququnu
tənzimləyir. Beynəlxalq himayə ehtiyacı olan kimi tanınan şəxslər yaşayış icazəsi əldə etmək hüququna
malikdirlər: qaçqınlar üçün üçillik, əlavə himayə ilə təmin olunanlar üçün isə birillik icazə nəzərdə tutulur. 25-
ci maddə isə qaçqınları və müəyyən hallarda köməkçi himayədən yararlanan şəxsləri yol sənədi əldə etmək
hüququ ilə təmin edir.
Sığınacaq hüququ Avropa İttifaqı Fundamental Hüquqlar Xartiyasının 18-ci maddəsində əks olunduğu kimi
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasında nəzərdə tutulmayıb. Eyni zamanda, Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsi 1951-ci il Cenevrə Konvensiyasında 54 nəzərdə tutulmuş qaçqın statusu üçün müraciətə rədd
cavabının verilməsi və ya bu statusun ləğv edilməsi və yaxud Təsnif etmə Direktivi 55 ilə təmin olunan sığınacaq
hüququnun tanınmaması kimi məsələlərin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına zidd olub-olmamasına aid
işlərə baxa bilməz. Lakin Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi əcnəbinin ölkədən çıxarılması nəticəsində Avropa
İnsan Hüquqları Konvensiyasının 3-cü maddəsinə və ya hər hansı digər müddəalarına zidd olaraq ləyaqəti
alçaldan rəftara məruz qalması riski ilə üzləşə bilib-bilməməsi məsələlərinə baxa bilər (Fəsil 3-ə baxın). 56
2.3. İnsan alveri və xüsusilə istismaredici əmək şəraitinin qurbanları
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən işə götürənlərə qarşı sanksiyalar Direktivi (2009/52/EC) qanunsuz
yaşayan miqrantların qanunsuz məşğulluğunun bəzi formalarını cinayət tərkibli əməl hesab edir. Bu cür
vəziyyətdə olan işçilər azyaşlı olduqları və ya xüsusilə istismaredici əmək şəraitinə məruz qaldıqları təqdirdə
əlaqədar işə götürənlərə qarşı şikayət etmək proseduruna şərait yaratmaq məqsədi ilə müvəqqəti yaşayış
icazəsi ilə təmin oluna bilərlər (13-cü maddə).
Avropa İttifaqı Şurasının insan alverinin qurbanı və ya qanunsuz miqrasiyaya şərait yaradan əmələ məruz
qalmış şəxs hesab olunan üçüncü ölkə vətəndaşları üçün verilən yaşayış icazəsi haqqında 2004/81/EC saylı
Direktivi bu cür zərərçəkmiş şəxslərin ölkədən çıxarılmaması üçün möhlət müddəti nəzərdə tutur. Eyni
zamanda, bu Direktiv dövlət orqanları ilə əməkdaşlıq edən insan alveri qurbanlarının yaşayış icazəsi ilə təmin
olunmasını Avropa İttifaqının üzv dövlətlərindən tələb edir (müvafiq olaraq 6 və 8-ci maddələr). Belə bir yaşayış
52
CCPR/C/DEU/2002/5, 4 dekabr 2002-ci il.
53 Omvenikenin Almaniyaya qarşı (Omwenyeke v. Germany) (dec.) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 44294/04 saylı, 20 noyabr
2007-ci il tarixli işi.
54 Əhmədin Avstriyaya qarşı (Ahmed v. Austria) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 25964/94 saylı, 17 dekabr 1996-cı il tarixli işinin
38-ci paraqrafı.
55 Sufinin və Elminin Birləşmiş Krallığa qarşı (Sufi and Elmi v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 8319/07 və
11449/07 saylı, 28 iyun 2011-ci il tarixli işlərinin 226-cı paraqrafı (Təsnif etmə Direktivinin 15-ci maddəsi barədə) (Qualification Directive).
56 NA-nın Birləşmiş Krallığa qarşı (NA. v. The United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 25904/07 saylı, 17 iyul 2008-ci il
tarixli işinin 106-107-ci paraqraflarına baxın.
35