1Tz4Pwy

Direktivlə təsbit edilmiş əsas prinsiplər və təminatlar tətbiq edildiyi zaman şikayət avtomatik təxirəsalma
gücünə malik olmaya bilər və apellyasiya proseduru zamanı ölkədə yaşamaq icazəsi hər bir konkret halda xahiş
olunmalı və/və ya verilməlidir (həmçinin bölmə 4.1.3-ə baxın). Təcrübədə müraciətlə bağlı mənfi qərar
verildikdə sürətləndirilmiş prosedurlar daha qısamüddətli ola bilər.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən Məhkəmə sığınacaq almaq üçün edilmiş hər bir müraciətin
müstəqil şəkildə və hərtərəfli baxılmasının zəruri olması qənaətinə gəlmişdir. Belə olmadığı təqdirdə Məhkəmə
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 3-cü maddəsi ilə birgə 13-cü maddəsinin pozulmasını müəyyən edir.
Misal: I.M.-in Fransaya qarşı işində 185 Sudana deportasiya olunacağı təqdirdə ləyaqəti alçaldan rəftardan
ibarət risklə üzləşəcəyini iddia edən ərizəçi Fransada sığınacaq üçün müraciət etməyə cəhd göstərmişdir.
Sığınacaq almaq üçün ərizə çıxarılma qərarı verildikdən sonra təqdim edildiyindən dövlət orqanları bu
ərizənin "qərəzli yalan"dan irəli gəldiyini və ya "sığınacaq prosedurlarından sui-istifadə" halını təşkil etdiyini
hesab etmişdirlər. Ərizəçinin müraciətinə ilk və yalnız bir dəfə baxıldığından o avtomatik olaraq
sürətləndirilmiş prosedura əsasən işlənilmişdir və zəruri təminatlar kifayət qədər deyildi. Məsələn, ərizəyə
baxılma müddəti 21 gündən 5 günədək azaldılmışdır. Ərizəçi müvafiq təsdiqedici sənədlərlə birgə fransız
dilində hazırlanmış müfəssəl ərizə təqdim etməli olduğundan ərizənin həddindən artıq qısa təqdimetmə
müddəti spesifik təzyiqə səbəb olmuşdur, çünki o, saxlanılmış şəxslər üçün nəzərdə tutulan normal
prosedura aid tələblərə uyğun hərəkət etməli idi. Ərizəçinin deportasiyası barədə qərardan inzibati
məhkəməyə iddia ərizəsi ilə müraciət etməsi üçün yalnız 48 saatı var idi, adi prosedur zamanı bunun üçün
iki ay ayrılır. Bütün bunların nəticəsində təcrübədə səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri təklif edən milli
sistem ümumiyyətlə tətbiq edilmədən ərizəçinin sığınacaq almaq üçün etdiyi müraciətə rədd cavabı
verilmişdir. Bununla əlaqədar olaraq ərizəçi öz şikayətini Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 3-cü
maddəsinə əsasən təqdim etmək iqtidarında deyildi. Beləliklə, Məhkəmə Avropa İnsan Hüquqları
Konvensiyasının 3-cü maddəsi ilə birgə 13-cü maddəsinin pozulduğunu müəyyən etmişdir.
4.2. Dublin prosedurları
32 Avropa dövləti tərəfindən tətbiq edilən Dublin Əsasnaməsi ((EU)604/2013) hansı dövlətin sığınacaq almaq
üçün edilən müraciətə baxmaq məsuliyyəti daşıdığını müəyyən edir. Əsasnamə ilə müəyyən edilmiş meyarlara
əsasən müraciətə baxılmasına başqa dövlət məsuliyyət daşıdığı zaman həmin Əsasnamə sığınacaq axtaranın
müvafiq dövlətə göndərilməsi prosedurunu təsbit edir.
Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə əsasən Dublin Əsasnaməsi sığınacaq axtaranı geri qəbul etmək və ya ona
məsuliyyət daşımaqla əlaqədar sorğulara əməl etmək məqsədi ilə dövlətlər üçün vaxt çərçivələrini (21, 22, 25
və 29-cü maddələr), onun göndərilməsindən əvvəl dövlət tərəfindən müəyyən dəlillərin toplanması zərurətini
(22-ci maddə), şəxsi informasiyanın məxfiliyini təmin etmək tələbini (39-cu maddə), onun ümumiyyətlə Dublin
Əsasnaməsi (4-cü maddə) və bu Əsasnaməyə uyğun olaraq planlaşdırılan göndərilməsi və mövcud hüquqi
müdafiə vasitələri barədə məlumatlandırılması zərurətini (26-cı maddə) nəzərdə tutur. Əsasnaməyə uyğun
olaraq inzibati əməkdaşlıq kontekstində müvafiq faktiki tələblər (34-cü maddə), məsuliyyətin aradan
qaldırılması kontekstində isə bir sıra təminatlar mövcuddur (19-cu maddə).
Misal: Kastratinin işində 186 Avropa İttifaqı Ədalət Məhkəməsi belə bir qərara gəlmişdir ki, sığınacaq almaq
üçün edilən müraciət ərizəçiyə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürmək razılığı verərək onun ərizəsinə
baxmaq məsuliyyəti daşıyan Avropa İttifaqının üzv dövlətindən geri götürüldükdə Dublin Əsasnaməsi artıq
tətbiq olunmur. Bundan sonra bu ərizənin geri götürülməsi ilə əlaqədar qərar qəbul etmək, xüsusən də
ərizənin baxılması prosesini dayandıraraq bu barədə informasiyanı ərizəçının şəxsi işində qeyd etmək
vəzifəsi ərazisində ərizənin təqdim edildiyi üzv dövlətin üzərinə düşür.
185 I.M.-in Fransaya qarşı (I.M. v. France) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 9152/09 saylı, 2 fevral 2012-ci il tarixli işinin 136-
160-cı paraqrafları.
186 Migrationsverket-in Nuriye Kastratiyə və başqalarına qarşı (Migrationsverket v. Nurije Kastrati and Others) Avropa İttifaqı Ədalət
Məhkəməsindəki C-620/10 saylı, 3 may 2012-ci il tarixli işinin 49-cu paraqrafı.
75