1Tz4Pwy

Dövlətlər səlahiyyətli şəxslərinin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əməl etmələrini təmin etməkdən
ibarət beynəlxalq öhdəliyi öz üzərinə götürür. Avropa Şurasına üzv olan bütün dövlətlərin Avropa İnsan
Hüquqları Konvensiyasını artıq öz milli qanunvericiliyinə daxil etmələri və ya tətbiq etmələri yerli hakimlərdən
və səlahiyyətli şəxslərdən bu Konvensiyanın müddəalarına uyğun hərəkət etmələrini tələb edir.
Avropa Şurasının 1961-ci ildə qəbul edilmiş və 1996-cı ildə dəyişdirilmiş Avropa Sosial Xartiyası Avropa İnsan
Hüquqları Konvensiyasının müddəalarını sosial hüquqlar baxımından tamamlayır. 2013-cü ilin dekabr ayı üçün
Avropa Şurasına üzv olan 47 dövlətdən 43-ü Avropa Sosial Xartiyasını ratifikasiya etmişdir. 2 Avropa Sosial
Xartiyası bu sənəddən irəli gələn məsələlərin məhkəmə yolu ilə həllini nəzərdə tutmasa da milli
qanunvericiliyin və təcrübənin bu Xartiyaya iki prosedur çərçivəsində uyğunluğuna nəzarət edən müstəqil
ekspertlərdən təşkil olunmuş Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsinin fəaliyyət göstərməsini nəzərdə tutur.
Həmin prosedurlar bunlardır: tərəfdar dövlətlərin Xartiyanın icra olunmasına dair milli hesabatların müntəzəm
intervallarla təqdim edilməsini nəzərdə tutan hesabat vermə proseduru və təşkilatlara şikayət etmək hüququ
verən kollektiv şəkildə şikayət etmə proseduru. 3 Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsi təqdim olunmuş milli
hesabatlarla əlaqədar müvafiq nəticələr çıxarır və kollektiv şikayətlərlə bağlı qərarlar qəbul edir. Çıxarılmış
nəticələrdən və qəbul edilmiş qərarlardan bəziləri bu vəsaitdə qeyd olunur.
Avropa İttifaqı
Avropa İttifaqı 28 üzv dövlətdən ibarətdir. Avropa İttifaqı qanunvericiliyi müqavilələrdən və Avropa İttifaqının
köməkçi qanunlarından təşkil olunub. Məhz bu müqavilələr Avropa İttifaqının bütün üzv dövlətləri tərəfindən
təsdiq edilmiş və "Avropa İttifaqının əsas qanunları" adlandırılan Avropa İttifaqı Müqaviləsi və "Avropa
İttifaqının fəaliyyəti haqqında" Müqavilələrdir. Bu müqavilələrə əsasən müvafiq səlahiyyətlərlə təmin edilmiş
Avropa İttifaqı təsisatları tərəfindən qəbul olunan Avropa İttifaqının əsasnamələri, direktivləri və qərarları bir
qayda olaraq "Avropa İttifaqının köməkçi qanunları" adlandırılır.
Avropa İttifaqı 1950-ci illərdəenerji, təhlükəsizlik və azad ticarət məsələlərilə məşğul olmaq məqsədi ilə
yaradılan və kollektiv şəkildə “Avropa Birlikləri” kimi tanınmış 3 beynəlxalq təşkilatın əsasında qurulub. Avropa
Birliklərinin əsas məqsədi, mal, sərmayə insan və xidmətlərin sərbəst hərəkəti vasitəsilə iqtisadi inkişafın
stimullaşdırılmasından ibarət idi. Beləliklə, insanların sərbəst hərəkəti Avropa İttifaqı fəaliyyətinin əsas
elementidir. İşçilərin hərəkət etmək azadlığına dair ilk, 1968-ci il tarixli Əsasnamə 4 işçilərin sərbəst hərəkət
etmələri ilə yanaşı vətəndaşlığından asılı olmayaraq ailə üzvlərini də özləri ilə aparmaq hüququnu tanıyırdı.
Avropa İttifaqı sosial təminatdan, sosial yardımdan və tibbi xidmətdən çevik istifadəyə, həmçinin ixtisasların
qarşılıqlı şəkildə tanınmasına dair müddəaları özündə əks etdirən ümumi və köməkçi bir qanunvericilik bazası
işləyib hazırlamışdı. İlk növbədə Avropa İttifaqı vətəndaşları üçün işlənib hazırlanmış həmin qanunvericilik
bazasının böyük bir hissəsi Avropa İttifaqının vətəndaşı olmayan şəxslərdən ibarət müxtəlif kateqoriyalara da
şamil olunur.
Avropa İttifaqına üzv olmayan dövlətlərdən, konkret olaraq 1994-cü ildə fəaliyyətə başlamış Avropa İqtisadi
Zonasının bir hissəsi olan İslandiya, Lixtenşteyn və Norveç vətəndaşları Avropa İttifaqı vətəndaşları ilə eyni
hərəkət etmək azadlığına malikdirlər. 5 Eynilə, 1999-cu il iyunun 21-də Avropa İttifaqı ilə bağlanmış xüsusi
sazişə 6 əsasən İsveçrə vətəndaşları da İttifaq ərazisində sərbəst hərəkət etmək və yaşayış yeri seçmək
hüququna malikdirlər. Avropa İttifaqı və Avropa İqtisadi Zonası dövlətləri İsveçrə ilə birlikdə azad ticarətin və
iqtisadi inteqrasiyanın təşviqi məqsədi ilə yaradılmış hökumətlərarası təşkilatAvropa Azad Ticarət
Assosiasiyasının üzvləridir. Avropa Azad Ticarət Assosiasiyasının öz təsisatları, o cümlədən, məhkəmə orqanı
mövcuddur. Avropa Azad Ticarət Assosiasiyasının Məhkəməsi "Avropa İqtisadi Zonası haqqında" Sazişi
2
32 dövlət 1996-cı ildə dəyişdirilmiş 11 dövlət isə 1961-ci ildə qəbul edilmiş Xartiya üzrə öz üzərinə öhdəliklər götürüb. Avropa Sosial
Xartiyası dövlətlərə yalnız konkret maddələrə tərəfdar olmaq imkanı verir. Əlavə 3 (Annex 3) Avropa Sosial Xartiyası maddələrinin tətbiqi
dərəcəsinin ümumiləşdirilmiş xülasəsini təqdim edir.
3
Hesabat vermə prosedurundan fərqli olaraq şikayət etmə proseduru fakültativ xarakter daşıyır və 2013-cü ilin sentyabr ayı üçün Avropa
Sosial Xartiyasını imzalamış 15 dövlət tərəfindən qəbul olunmuşdu.
4
Avropa İttifaqı Şurasının (EEC) saylı (Regulation (EEC) No. 1612/68),15 oktyabr 1968-ci il tarixli Əsasnaməsi.
5
"Avropa İqtisadi Zonası haqqında" (Agreement on the European Economic Area) 2 may 1992-ci il tarixli Sazişin "İnsanların, xidmətlərin və
sərmayələrin sərbəst hərəkəti" adlı 3-cü hissəsi, OJ 1994 L1.
6
Bir tərəfdən Avropa İttifaqı və İttifaqa üzv olan dövlətlər digər tərəfdən isə İsveçrə Konfederasiyası (Agreement between the European
Community and its Member States, on the one part, and the SwissConfederation) arasında 1999-cu il iyunun 21-də Lüksemburqda
imzalanaraq 2002-ci il iyunun 1-də qüvvəyə minmiş "İnsanların sərbəst hərəkəti haqqında" Saziş, OJ 2002 L 114/6.
15