1Tz4Pwy

Sığınacaq, Sərhəd və İmmiqrasiya Məsələlərinə dair Avropa Qanunvericiliyi üzrə Vəsait
vətəndaşlarının saxlanılmasına icazə verir. Azadlıqdan məhrum etməyə aşağıda göstərilən iki məqsədə
nail olmaq üçün icazə verilir, xüsusən də geri qaytarılma və ya çıxarılma prosesindən yayınma riski və
ya bu proseslərə ciddi müdaxilələr mövcud olduqda:
geri qaytarılma prosesini hazırlamaq məqsədi ilə;
çıxarılma prosesini həyata keçirmək məqsədi ilə.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına əsasən bu Konvensiyanın 5(1)-ci maddəsi azadlıq və toxunulmazlıq
hüququnu müdafiə edir. Həmin maddənin (a)-(f) yarımbəndləri nəzərdə tutulmuş istisnalardan ibarət dolğun
bir siyahını özündə əks etdirirlər: "Heç kəs aşağıdakı hallardan və qanunla müəyyən olunmuş qaydadan başqa
azadlıqdan məhrum edilə bilməz":
səlahiyyətli məhkəmətərəfindən məhkum olunduqdan sonra;
məhkəmənin qanuni çıxardığı qərarı və ya qanunla nəzərdə tutulmuş hər hansı öhdəliyi icra etməməyə
görə;
məhkəmə orqanı qarşısına gətirilmə məqsədi ilə;
yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərlə bağlı xüsusi vəziyyətlərdə;
əhalinin sağlamlığının qorunması və ya səfillik hallarının qarşısını almaq məqsədi ilə;
əcnəbinin ölkəyə qanunsuz gəlməsinin qarşısını almaq vəya ölkədən çıxarılmasını təmin etmək
məqsədi ilə.
Yuxarıda verilən altı səbəblərdən birinə istinad edərək saxlanılmanı əsaslandırmaq vəzifəsi müvafiq dövlətin
üzərinə düşür. 274 Tətbiq edilmiş saxlanılma tədbiri bu səbəblərdən biri ilə əsaslandırılmadıqda avtomatik
olaraq qanunsuz hesab olunur. 275 Bu səbəblər məhdudedici şəkildə təfsir olunur. 276 Ümumiyyətlə, bütün növ
cinayətlərə və hüquq pozuntularına görə saxlanılmanı nəzərdə tutan ümumiləşdirilmiş bir səbəb mövcud
olmadığından saxlanılmanın dəqiq məqsədi və səbəbini müəyyən etməmək onun qanunsuz olmasına dəlalət
edir.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 5(1)(f) maddəsi sığınacaq axtaranların və qanunsuz miqrantların iki
halda saxlanılmasını nəzərdə tutur:
ölkəyə qanunsuz gəlmənin qarşısını almaq məqsədi ilə;
qərar əsasında deportasiya yaxud ekstradisiya tədbirlərini tətbiq etmək məqsədi ilə.
Beləliklə, azadlıq hüququndan bütün digər istisnaları nəzərə almaqla Konvensiyanın 5(1)(f) maddəsinə uyğun
saxlanılma məhdudedici şəkildə təfsir olunan xüsusi səbəblərdən birinə əsaslanmalıdır.
Misal: Yoh-Ekale Mvanjenin Belçikaya qarşı işi 277 İİV-ə yoluxmuş və ağır xəstə olan Kamerun vətəndaşı ilə
əlaqədar idi. Dövlət orqanları iddiaçının şəxsiyyətini müəyyən etmişdilər və daimi ünvanını bilirdilər, eyni
zamanda, o həmişə dövlət orqanlarının təyin etdikləri görüşlərə gedirdi və Belçikadakı statusunu
tənzimləmək üçün bir neçə iş görmüşdü. Dövlət orqanları iddiaçının saxlanıldığı dövrdə səhhətinin
ağırlaşması faktına baxmayaraq ona qarşı nisbətən yüngül tədbirlərin tətbiq edilməsi məsələsini, məsələn,
milli maraqları təmin etmək üçün müvəqqəti yaşayış icazəsinin verilməsini nəzərdən keçirməmişdir. Bunun
əvəzində onu təxminən dörd ay saxlamışdırlar. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi iddiaçının saxlanılması
ilə dövlətin onu deportasiya etmək məqsədi arasında heç bir əlaqəni görmədiyindən Avropa İnsan
Hüquqları Konvensiyasının 5-ci maddəsinin pozulduğunu müəyyən etmişdir.
Misal: A.-nın və başqalarının Birləşmiş Krallığa qarşı işində 278 Məhkəmə iddiaçının mümkün deportasiyası
məsələsinin sadəcə "daim nəzarətdə saxlanılması" siyasətini 5(1)-ci maddəyə uyğun deportasiya məqsədi
ilə görülən tədbir hesab etmək üçün kifayət etməməsi və ya həlledici olmaması qənaətinə gəlmişdir.
274 WL (Konqo) 1 və 2-nin və KM-in (Yamayka) Daxili İşlər Departamentinin Dövlət katibinə qarşıBirləşmiş Krallığın Ali Məhkəməsindəki
[2011] UKSC 12 saylı, 23 mart 2011-ci il tarixli işi (The United Kingdom, Supreme Court,WL (Congo) 1 & 2 v. Secretary of State for
the Home Department;KM (Jamaica) v. Secretary of State for the Home Department
275 Əl-Ceddanın Birləşmiş Krallığa qarşI (Al-Jedda v. the United Kingdom) [GC] Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 27021/08 saylı, 7
iyul 2011-ci il tarixli işinin 99-cü paraqrafı.
276 A.-nın və başqalarınınBirləşmiş Krallığa qarşı (A. and Others v. the United Kingdom) [GC] Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki
3455/05 saylı, 19 fevral 2009-cu il tarixli işi.
277 Yoh-Ekale Mvanjenin Belçikaya qarşı (Yoh-Ekale Mwanje v. Belgium) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki10486/10 saylı, 20
dekabr 2011-ci il tarixli işi.
278 A.-nın və başqalarının Birləşmiş Krallığa qarşı (A. and Others v. the United Kingdom) [GC] Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki
3455/05 saylı, 19 fevral 2009-cu il tarixli işinin 167-ci paraqrafı.
106