1Tz4Pwy

onlara müvafiq imkanın verilməsini zəruriləşdirən xüsusi bir vəziyyətin mövcud olması faktını qəbul etmişdir. 121
Lakin tələb olunan informasiya çatışmadıqda və ya təqdim olunmuş sənədlərin həqiqiliyini şübhə altına almaq
üçün tutarlı əsaslar mövcud olduqda əlaqədar şəxs qənaətbəxş izahatlar verməyə borcludur. 122
Misal: Sinqhin və başqalarının Belçikaya qarşı işində 123 Məhkəmə Əfqan vətəndaşlarının sığınacaq almaq
üçün təqdim edilmiş ərizələrini dəstəkləmək üçün verilən sənədlərin Belçikanın dövlət orqanları tərəfindən
geri qaytarıldığını qeyd etmişdir. Əlaqədar orqanlar müvafiq məsələni kifayət qədər araşdırmadan
sözügedən sənədləri qaneedici hesab etməmişdir. Konkret olaraq onlar iddiaçıları qaçqın statusu ilə təmin
edən və BMTQAK-ın Nyu Delidəki Nümayəndəliyi tərəfindən verilmiş sənədlərin surətlərinin həqiqiliyini
asanlıqla yoxlamaq imkanlarına malik olsalar da bunu etməmişdirlər. Bununla əlaqədar olaraq həmin
orqanlar sığınacaq almaq üçün təqdim edilmiş ərizələrin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 13-cü
maddəsində nəzərdə tutulduğu kimi dəqiq və təfərrüatlı yoxlanılmasını aparmamaqla bu maddə ilə birgə
3-cü maddənin də müddəalarını pozmuşdur.
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 36-cı maddəsi bir üzv dövlətin vətəndaşının digər üzv dövlətə qarşı
Məhkəməyə təqdim etdiyi şikayətlə əlaqədar vətəndaşı şikayətçi olan üzv dövlətə müvafiq prosesdə iştirak
etmək hüququ verir. Aidiyyəti dövlətə öz vətəndaşını diplomatik müdafiə ilə təmin etmək imkanının
yaradılması məqsədi ilə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına daxil edilmiş bu müddəa ərizəçinin vətəndaşı
olduğu dövlətdə Konvensiyanın 2-cü və 3-cü maddələrinə zidd rəftara məruz qalmasının ehtimal edilməsi ilə
əlaqədar onun həmin dövlətə geri qaytarılması ilə bağlı riskə dair şikayətinə baxıldığı hallarda tətbiq edilmir. 124
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin presedent hüququna əsasən bu risk yalnız fərdi faktorlar deyil, birgə
faktorlar əsasında qiymətləndirilməlidir. 125 Hər bir qiymətləndirmə bütün dəlilləri nəzərə almaqla
fərdiləşdirilməlidir. 126 Əgər şəxs keçmişdə təqibdən əziyyət çəkirdisə, bu onun gələcəkdə də riskə məruz
qalmasının əsaslı göstəricisi ola bilər. 127
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi geri qaytarılmanın riskini qiymətləndirərək müvafiq ölkədəki ümumi
vəziyyətə, həmçinin şəxslə bağlı konkret risklərə aid faktları nəzərdən keçirir. Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsi əlaqədar ölkədəki vəziyyəti nəzərdən keçirdiyi zaman istinad ediləsi sənədlərin növləri ilə əlaqədar
təlimatlar vermişdir ki, bu sənədlər sırasına BMTQAK və beynəlxalq insan hüquqları sahəsində fəaliyyət
göstərən təşkilatlarının hesabatları da daxildir. Məhkəmə informasiya mənbəyi məlum olmayan və əks
olunmuş qənaətləri digər həqiqətə uyğun faktlarla ziddiyyət təşkil edən hesabatları etibarsız sayır. 128
Şəxs çıxarılmadıqda Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi tərəfindən qiymətləndirmənin aparılması tarixi riskin
nəzərə alınması prosesinin başlanğıc nöqtəsi sayılır. 129 Bu prinsip Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasından
irəli gələn hüququn 3-cü maddədə olduğu kimi mütləq və ya 8-ci maddədə nəzərdə tutulduğu kimi qeyrimütləq
xarakter daşımasından asılı olmayaraq tətbiq edilir. 130 İddiaçı artıq çıxarıldıqda Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsi onun qəbul edən dövlətdə ləyaqəti alçaldan rəftara məruz qalıb-qalmamasına və həmin ölkə üzrə
vəziyyətin iddiaçının ləyaqəti alçaldan rəftara məruz qalacağını ehtimal etmək üçün əsaslı səbəbləri nümayiş
etdirib-etdirməməsi məsələsinə diqqət yetirir.
121 Salah Şeexin Hollandiyaya (Salah Sheekh v. the Netherlands) və R.C.-nin İsveçə qarşı (R.C. v.Sweden) Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsindəki müvafiq olaraq 1948/04 və 41827/07 saylı, 11 yanvar 2007-ci il və 9 mart 2010-cu il tarixli işlərinin 148 və 50-ci
paraqrafları.
122 Matsyuxina və Matsyuxinin (Matsiukhina and Matsiukhin v. Sweden) (dec.), həmçinin Kollinz və Akaziyebenin İsveçə qarşı
(Collins and Akaziebie v. Sweden) (dec.) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki müvafiq olaraq 31260/04 və 23944/05 saylı, 21
iyun 2005-ci il və 8 mart 2007-ci il tarixli işləri.
123 Sinqhin və başqalarının Belçikaya qarşı (Singh and Others v. Belgium) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 33210/11 saylı,
2oktyabr 2012-ci il tarixli işi.
124 I.-nin İsveçə qarşı (I. v. Sweden) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 61204/09 saylı, 5 sentyabr 2013-cü il tarixli işi.
125 S.F.-nin və başqalarının İsveçə qarşı (S.F. and Others v. Sweden) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 52077/10 saylı, 15 may
2012-ci il tarixli işinin 68, 69-cu paraqrafları.
126 R.C.-nin İsveçə qarşı (R.C. v. Sweden) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 41827/07 saylı, 9 mart 2010-cu il tarixli işinin (tibbi
arayış haqqında) 51-ci paraqrafı; N.-in İsveçə qarşı Avropa İnsan HüquqlarıMəhkəməsindəki (N.v. Sweden) 23505/09 saylı, 20 iyul 2010-
cu il tarixli işinin 52-ci paraqrafı; Sufinin və Elminin Birləşmiş Krallığa qarşı (Sufi and Elmi v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları
Məhkəməsindəki 831907/07 və 11449/07 saylı, 28 iyun 2011-ci il tarixli işləri.
127 R.C.-nin İsveçə qarşı (R.C. v. Sweden) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 41827/07 saylı, 9 mart 2010-cu il tarixli işi.
128 Sufinin və Elminin Birləşmiş Krallığa qarşı (Sufi and Elmi v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 831907/07
və 11449/07 saylı, 28 iyun 2011-ci il tarixli işlərinin 230-234-cü paraqrafları.
129 Səədinin İtaliyaya qarşı (Saadi v. Italy) [GC] Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 37201/06 saylı, 28 fevral 2008-ci il tarixli işi.
130 A.A.-nın Birləşmiş Krallığa qarşı (A.A. v. the United Kingdom) Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsindəki 8000/08 saylı, 20 sentyabr
2011-ci il tarixli işi.
55